Page 45 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

19 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Adli bir vakada olay yerinden alınan örneğin DNA parmak izi ile üç şüphelinin DNA parmak izleri
aşağıdaki şekilde karşılaştırılmaktadır. Kaç numaralı şüphelinin DNA parmak izinin olay yerinden
alınan örneğin DNA parmak iziyle eşleştiğini açıklayınız.

Yönerge Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Koronavirüsler (Coronaviridae ailesi, CoV’ler) 90-120 nanometre çapında küresel yapıda, zarflı ve tek
zincirli RNA’ya sahip büyük bir virüs ailesidir. Dış yüzeylerinde elektron mikroskobunda taç gibi gö-
Olay yer nden 1 numaralı 2 numaralı 3 numaralı rünmelerini sağlayan glikoprotein yapısında çıkıntılar bulunur. Bu yüzden bu virüs ailesine “taç” veya
alınan örneğ n üphel den alınan üphel den alınan üphel den alınan “ışık halkası” anlamına gelen “korona’’ adı verilmiştir. Tüm RNA virüsleri arasında yaklaşık 30.000 nük-
DNA örneğ n DNA örneğ n DNA örneğ n DNA
parmak z parmak z parmak z parmak z leotit ile en büyük genoma sahiptirler. COVID-19 hastalığına sebep olan SARS-CoV-2 de bu aileye ait
tek zincirli ve sarmal yapılı RNA genomuna sahip zarflı bir virüstür. Viral zarf, çift tabaka fosfolipitten
oluşmaktadır. Spike (diken) protein (S protein), viral zarfa gömülü olarak bulunur ve dışa doğru uzan-
tılar oluşturarak “taç” görünümü kazandırır. Bu glikoprotein yapısı konak hücreye girişten sorumludur.

S (Sp ke=d ken) M (Membran) Prote n
Prote nler N (Nükleokaps t)
Prote n
RNA

3. Adli bir vaka sonrasında olay yerinde taze kan izlerine rastlanmıştır. Kan izlerinden elde edilen erit-
rosit ve lökosit hücrelerinin hangisinden DNA parmak izi elde edilebileceğini açıklayınız.

4. DNA parmak izi elde etmek için PCR yöntemi ile çoğaltılan DNA parçacıklarının biyoteknolojik E (Zarf)
yöntemlerle bir bakteri genomuna yapıştırıldığını düşününüz. Bakteri genomuna yapıştırılan bu Prote n
DNA baz dizisinden, bakteri hücresi protein sentezleyebilir mi? Kısaca açıklayınız.

Fosfol p t Zar

Şekil 1. SARS-CoV-2 virüsünün şematik yapısı

5. Elektroforez jeline aktarılan DNA parçalarının bu jel üzerinde hareket etme nedenini açıklayınız. SARS-CoV-2 hedef hücreye girmek için ilk önce konak hücre üzerinde bulunan reseptörlere dikensi
çıkıntıları (S proteinleri) aracılığıyla bağlanır. Zarf yapısı hücre dışında bırakılır. Kapsit ve RNA hücre-
ye girer. Kapsit, yapısı hücrede bulunan enzimler tarafından parçalanır ve RNA serbest kalır. Virüsün
RNA’sı kalıp olarak kullanılır ve RNA polimeraz sayesinde tamamlayıcı RNA molekülleri sentezlenir.
Tamamlayıcı RNA zincirleri mRNA olarak işlev görür. Kapsit proteinleri ve zarf glikoproteinleri endop-
lazmik retikulum ve golgide sentezlenir. Viral genomun yeni kopyaları, tamamlayıcı RNA zincirleri ka-
6. İnsan genomunun oksijenli solunum mekanizmasını kodlayan baz dizilerinden alınan DNA parça- lıp görevinde kullanılarak oluşturulur. Aşağıdaki Şekil II’de SARS-CoV-2’nin konak hücrede çoğalması
larıyla DNA parmak izi elde edilebilir mi? Kısaca açıklayınız. gösterilmektedir.

44
Hazırlayan: Mehtap BOYRAZ