Page 46 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 20

1. ÜNİTE > Genden Proteine Kazanım 12.1.2.4. Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının insan hayatına etkisini değerlendirir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi COVID-19 AŞILARI 40 dk.

Amacı Biyoteknolojiyle ilgili çalışmaların insan hayatındaki rolünü örneklendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Koronavirüsler (Coronaviridae ailesi, CoV’ler) 90-120 nanometre çapında küresel yapıda, zarflı ve tek
zincirli RNA’ya sahip büyük bir virüs ailesidir. Dış yüzeylerinde elektron mikroskobunda taç gibi gö-
rünmelerini sağlayan glikoprotein yapısında çıkıntılar bulunur. Bu yüzden bu virüs ailesine “taç” veya
“ışık halkası” anlamına gelen “korona’’ adı verilmiştir. Tüm RNA virüsleri arasında yaklaşık 30.000 nük-
leotit ile en büyük genoma sahiptirler. COVID-19 hastalığına sebep olan SARS-CoV-2 de bu aileye ait
tek zincirli ve sarmal yapılı RNA genomuna sahip zarflı bir virüstür. Viral zarf, çift tabaka fosfolipitten
oluşmaktadır. Spike (diken) protein (S protein), viral zarfa gömülü olarak bulunur ve dışa doğru uzan-
tılar oluşturarak “taç” görünümü kazandırır. Bu glikoprotein yapısı konak hücreye girişten sorumludur.

S (Sp ke=d ken) M (Membran) Prote n
Prote nler N (Nükleokaps t)
Prote n
RNA

E (Zarf)
Prote n

Fosfol p t Zar

Şekil 1. SARS-CoV-2 virüsünün şematik yapısı

SARS-CoV-2 hedef hücreye girmek için ilk önce konak hücre üzerinde bulunan reseptörlere dikensi
çıkıntıları (S proteinleri) aracılığıyla bağlanır. Zarf yapısı hücre dışında bırakılır. Kapsit ve RNA hücre-
ye girer. Kapsit, yapısı hücrede bulunan enzimler tarafından parçalanır ve RNA serbest kalır. Virüsün
RNA’sı kalıp olarak kullanılır ve RNA polimeraz sayesinde tamamlayıcı RNA molekülleri sentezlenir.
Tamamlayıcı RNA zincirleri mRNA olarak işlev görür. Kapsit proteinleri ve zarf glikoproteinleri endop-
lazmik retikulum ve golgide sentezlenir. Viral genomun yeni kopyaları, tamamlayıcı RNA zincirleri ka-
lıp görevinde kullanılarak oluşturulur. Aşağıdaki Şekil II’de SARS-CoV-2’nin konak hücrede çoğalması
gösterilmektedir.

45