Page 338 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 167

6.ÜNİTE> Deneme Kazanım A.4. 12. Metni yorumlar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becersi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Yazı-Yorum 25 dk.
Amacı Metinle ilgili tespit ve eleştirileri gerekçelendirerek yapabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyup soruları metne göre cevaplandırınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Şiirin Özgürlüğü

Bir duyarlığın şiirle dışa vuruşunda geçtiği süzgeçlerden biri, belki de en önemlisi düşüncenin koydu-
ğu süzgeçtir. Burada sözünü etmek istediğim bu süzgecin işleyişi olacaktır.

Şiir gücünü bir düşünce dizisinin, bir öğretinin sözcüsü olmaya dayayamaz. Çünkü şiirdeki düşünce-
nin söz konusu edilebilmesi için şiiri baskı altında tutan etkenlerin

I) Bir felsefenin, bir öğretinin yapacağı gibi şiiri kalıplayacağı yerde (kalıplanan şey şiir değildir çün-
kü), onu bakış açılarının ve biçimselliklerin sınırına sokması gerekir. Bu sınır içeriğin her zaman
zorladığı, eytişim anlayışı içinde değerlendirebileceğimiz bir sınırdır.
2) Şiiri tabana (ozanın kendisine, dolayısıyla insana) ve çağına yerleştirebilmemiz gerekir. Taban ise
çok yönlüdür. Bilinçaltının, komplekslerin ve bastırılmış isteklerin sürekli etkisi altındadır. Ters yönlü
bir etkiyi yok etmek, şiiri bükülmez gerçeklerin kanadı altından kurtarmak imgenin görevidir. Şiirin
tabanı ussal olmayabilir. İçinde taşıdığı çelişkilerle varlığını sürdürebilir. Oysa düşünce dizileri ussal
olmak savındadır.
Şiirde alttan akan bir düşüncenin (anlamın ya da bilincin) varlığını kabul ediyorum. Bu, düşünce to-
humunda özgürlüğü taşıyan ve insanın birçok kesimlerini durmadan deşen, açığa vuran (betimleyen
değil) tedirgin edici bir noktadır.

Bu deşmek eyleminde ussal akımların, felsefelerin ve öğretilerin tuttuğundan ayrı bir yol tutar. Bu
yolla onları aşıp gelişim yönünü çoğaltır. Bu yol imgenin açtığı yoldur.

İmge bütün hızını kendiliğinden olmaya borçludur. Düşüncenin katı baskısını üstünde taşımaz. Ken-
di başına bir duyarlığın ödün vermeden biçimlendiği özgür bir kuruluştur.

İmgenin sağladığı özgür (hatta amaçsız) ortam şiiri nereye götürür? Çağdaş bir eleştirel güçle sınır-
lanmadığı sürece hiçbir yere. Yani yere basmaz, asılı kalır havada. Çağdaş eleştirel gücü belli bir du-
yarlık düzeyinin ve şiir eğitiminin sağladığı bakış açısı olarak tanımlayabiliriz. İşte, imgenin yaratıcı
gücü, ozanın yaşadığı ile ve eleştirel gücü ile işbirliği etmek zorundadır. Düşünce süzgeci dediğimiz
şeyin işlediği yer burasıdır.

Başarılı şiiri imgelerin denetlenmesindeki ustalık olarak görmek aşırı bir tanım değildir sanıyorum.
Denetleyici öğeleri sınırlamadıktan sonra..

İsmet Özel, Şiir Kitabı

Kelime Dağarcığı
eytişim: Diyalektik. (Gerçekliği ve onun çelişmelerini incelemeye yarayan ve bu çelişmeleri aşmayı sağlayan yolları aramayı
öngören akıl yürütme yöntemi.) imge: Duyularla algılanan, bir uyaran söz konusu olmaksızın bilinçte beliren nesne ve
olaylar, hayal, imaj. ussal: Akla uygun, yalnız akla dayanan, akli, rasyonel.

337