Page 268 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

142 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Selçuklularda Devlet Otoritesi

Selçuklular, Tanrı tarafından verilen siyasi iktidar ve idare kabiliyetinin, kan yoluyla geçtiğini ka-
bul ederek hanedan mensuplarına hükümdar olma hakkı tanımıştır. Bu hakka dayanan hanedan
üyeleri devlet otoritesi sarsıldığında taht mücadelesine girişmiştir.
Vezir Nizâmülmülk, Selçuklu sultanlarının meşru veliahtlar tayin etmesini ve bu veliahtlar için
daha sağlıklarında devlet adamları ve kumandanlardan yemin ile biat almasını sağlamaya gayret
etmişse de Türk veraset usulü devam etmiştir. Hatta ülke toprakları hanedan mensupları arasında
bölüştürülüp onların bu topraklarda serbest hareket etmelerine izin verilmiştir.

Abbasi halifeleri ise veraset kavgaları içinde kuvvetten düşen Selçuklu sultanlarına karşı Tuğrul
Bey zamanında kaybettikleri dünyevi iktidarı yeniden kazanmaya çalışmıştır. Selçuklu hanedanı-
na mensup meliklerin yetiştirilmesinde görev alan atabeyler ise hanedanın zaafa düştüğü zaman-
larda bulundukları yerlerde bağımsız olmuşlardır..
Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti,
Ötüken Yayınları, s.139-142, (Düzenlenmiştir.)

1. Verilen metinleri tek bir metin olarak düşündüğünüzde başlığı sizce ne olurdu?

2. Büyük Selçuklu Devleti’nde ilk Türk devletlerinde görülen hangi özelliklerin devam ettiğini söyle-
yebilirsiniz?

3. Nizâmülmülk’ün “Vezirler hatunları memnun etmelidir.” sözünden hareketle Büyük Selçuklu Dev-
leti’nin yönetimiyle ilgili çıkarımınız ne olurdu?

4. Nizâmülmülk’ün devlet yönetimiyle ilgili tespitlerini değerlendirdiğinizde, bir devlet adamında
bulunması gereken hangi kişisel özelliklere sahip olduğunu söyleyebilirsiniz?

266
Hazırlayan: Yasemin OKUR