Page 271 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 145

6.ÜNİTE > Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri Kazanım 9.6.5: Büyük Selçuklu Devleti’nin yönetim ve toplum yapısını kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi SELÇUKLULAR’DA BİLİMSEL DÜŞÜNCE 20 dk.
Amacı Ömer Hayyam örneği üzerinden Büyük Selçuklu Devleti’ndeki bilimsel gelişmeleri değerlendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki soruları verilen metinlere göre cevaplayınız.

METİN 1

Ömer Hayyam, Batı’da Doğu’nun en fazla hayranlık duyulan şairi ve en tanınmış âlimlerinden biri-
dir. 1892’de Londra’da onun adına bir kulüp kurulmuş, 1970’te Ay’ın üzerindeki bir kratere, 1980’de
yeni bulunan bir kuyruklu yıldıza adı verilmiştir.

Unat, Y.(2007). Ömer Hayyam. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt.34, s.66-68) içinde.
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.(s.66’dan düzenlenmiştir.)

Google ana sayfasındaki logoya tıklayanlar, 18 Mayıs 1048’de doğan Ömer Hayyam’a
özel doodle ile karşılaştı.
https://www.aa.com.tr/tr/yasam/googledan-omer-hayyama-ozel-doodle/1481238

METİN 2

Batı ve Doğu dünyasında daha çok şair olarak bilinen Ömer Hayyam, İslam dünyasında Hakîm ün-
vanı verilen; Harezmî, Bîrûnî, İbn-i Sina ve el-Heysem gibi çok yönlü İslam bilginlerinden birisidir.
Melikşah Gözlem Evi’nde 18 yıl görev yapan Ömer Hayyam, Melikşah’ın isteği ile yeni bir takvim ha-
zırlamış ve güneş yılını 365.24219858156 gün olarak belirlemiştir. Bu günkü bilgilerimize göre ortala-
ma bir insan ömrü kadar bir sürede, Güneş yılı süresi virgülden sonra altıncı basamaktan başlayarak
değişik değerler almaktadır. Örneğin; bu değer 19. yüzyılın sonunda 365.242196 iken günümüzde
365.242190 gündür. Bu açıdan baktığımızda, Hayyam’ın verdiği değer, olağanüstü doğruluktadır. Bu
çalışmalar sonucunda; 1079’da, hem Zîc-i Melikşâhî (Melikşâh Zîci) adlı zîc hem de Târîh el Celâlî
(Celâli Takvimi/Celâleddin Takvimi) düzenlenmiştir. Hâlen İran ve Afganistan’da kullanılmakta olan
bu takvim, yaklaşık 5 yüzyıl sonra yapılan ve bugünde kullanılan Gregoryen takviminden çok daha
dakiktir. Öyle ki Gregoryen takviminde her 3300 yılda bir günlük bir hata oluşurken bu hata Celâli
takviminde 5000 yılda bir gün olmaktadır.

Dayday, N, ve Altın, V. (2010). Gök Biliminde Türk İslam Bilginleri.
İstanbul: Erkam Matbaası. (s.109’dan düzenlenmiştir.)

269