Page 275 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 147

6.ÜNİTE > Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri Kazanım 9.6.5: Büyük Selçuklu Devleti’nin yönetim ve toplum yapısını kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi
Etkinlik İsmi NİZAMİYE MEDRESELERİNİN KURULUŞ AMACI VE İŞLEVİ 20 dk

Amacı Nizamiye Medreseleri örneği üzerinden Selçuklu yöneticilerinin ve toplumunun eğitime bakışını açıklayabilme Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metinden ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

NİZAMİYE MEDRESELERİNİN KURULUŞ AMACI VE İŞLEVİ

İslamiyet’in ortaya çıkışından itibaren eğitime ve öğretime önem verilmiş, öğrenciler için camilerde
ders halkaları oluşturulmuştur. Zamanla öğrencilerin sayısı artmıştır. Bu öğrencilerin oluşturduğu
topluluklar da çoğalmıştır. Eğitim ve öğretim faaliyetlerini daha planlı ve daha kapsamlı yürütmek
için özel bir mekâna olan ihtiyaç zaruri olmuştur. Devlet, zeki ve becerikli öğrencilerin barınma ve
tahsil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla medreselere ihtiyaç duymuştur.

Bilimsel çalışmalar yapan âlimlere imkân sağlamak, bilimsel çalışmaları sürdürebilmek ve öğrenci
yetiştirmek için medreselerin kurulması zorunlu olmuştur. İlimlerde çeşitli değişmeler ve gelişmeler
yaşandığından fıkıh ve kelam gibi bazı ilimlerin daha özel mekânlarda tartışılması gerekmiştir. Sel-
çuklular bilim adamlarını ve âlimleri devletin yanında tutabilmek için onlara imkânlar sağlayarak
maaş bağlamışlardır. Halkın saygı duyduğu bu insanlara değer verilmesi onların da devlete olan
bağlılığını sağlamaktaydı. Devlet toplumun desteğini sağlamak amacıyla da medreselere ihtiyaç duy-
muştur.

Büveyhilerin ve Fatimilerin mezhepsel propagandalarına karşın Selçuklular ve onun geleneğini sür-
düren devletler hem Batınilik gibi gizli siyasi cereyanlara karşı mücadele etmek için hem de gerçek
İslam’ı insanlara öğretmek amacıyla medreseler açmıştır. İlk Selçuklu Medresesi Tuğrul Bey Döne-
mi’nde Nişabur’da açıldı. Sultan Alparslan Dönemi’nde Bağdat’ta vezir Nizamülmülk’ün adına atıfla
“Nizamiye Medreseleri” açıldı. Nizamiye Medreselerinin en meşhuru ve kendisinden en çok söz edi-
leni Bağdat Nizamiyesidir.

Nizamiyelerde, devletin ihtiyaç duyduğu adli, dinî, mali ve bürokratik sahada çalışacak insanların ye-
tiştirilmesi sağlanmış, Nizamiye mezunları da yetkili kimseler olarak devletin yüksek mevkilerinde
yer alarak bu gaye için çalışmışlardır. İslam âleminin değişik bölgelerinden insanlar buralara gelerek
ilim tahsil etmiştir. Böylece Selçuklu ülkesinde manevi birlik sağlanmış, ilim adamları arasında kay-
naşma olmuştur. Bunun sonucunda İslam dünyasında Batınilik’in zararlı faaliyetleri engellenmiştir.
Selçukluların kurduğu üniversitelerde yetişen insanlar sayesinde Müslümanlar medeniyet önderliği-
ni ellerinde tutabilmişlerdir. Yeniden ihya edilen İslami bilinçle Selçuklunun gücü artmıştır. Böylece
Müslümanlar uzun yıllar devam eden Haçlı Seferleri’ne karşı koyacak donanıma kavuşmuştur. Bu-
nun yanında Nizamiyeler, kendilerinden sonra kurulan medreseler için bir model olmuştur.

1. Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçları hakkında neler söyleyebilirsiniz?

273