Page 494 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 1 tur. Mona Lisa, işten döndüğünde büyük kızının ısrarı üzerine
özel bir elbise giyerek kızına poz vermekte, kızı da resmini yap-
1. Edebiyat, iç dünyamızın yanında dış dünyayı algılamamızı da maktadır. Mona Lisa da üniversitede güzel sanatlar okumak is-
geliştirir. Gündelik yaşamdaki olaylara dair algımızı geliştir- temiştir ama ailesi mühendis olması için ısrarcı olmuş, yazık ki
me, genişletme ve yeniden düzenleme gücü verir. kendi yeteneğini pek geliştirememiştir. Şimdi hem kızına resim
yapması için poz vermekte hem de bir zamanlar okuyamadığı
2. Kitapların olmadığı bir zaman ve mekânı hayal etmek bugün resim bölümüne girmek için resim dersleri almaktadır.
bakıldığında oldukça zor; ancak kitapların, filmlerin, sanat
eserlerinin olmadığı bir dünya herhâlde son derece renksiz, ya- 3. Bu sorunun cevabı kişinin ilgili alandaki bilgisine bağlı olarak
van ve sıkıcı olurdu. farklılaşabilir ancak eserler daha ünlüdür. Örneğin “Daha Dün
Annemizin” çocuk şarkısını ülkemizde her çocuk bilir ancak
3. Kitap okumak bizleri bambaşka dünyalara bambaşka hayatla- Mozart’ı bilmeyebilir. Bazen de sanatçı eserinin önüne geçebilir.
ra yolculuğa çıkarır. Burada alabildiğine özgür oluruz. Kitap Örneğin Nobel ödüllü yazarımız Orhan Pamuk, eserlerinden
kahramanları bizlerin arkadaşı olur ve onlarla türlü maceralara daha çok tanınabilir.
atılırız.
4. Cevap öğrenciye bırakılmıştır ancak örnek cevap şöyle olabilir: 4. Yüzüklerin Efendisi J.R.R. Tolkien’in 3 cilt hâlinde yazılmış ro-
Sait Faik’in Bütün Öyküleri. Çünkü her yaş döneminde tekrar manıdır ve filmi sayesinde yazarından daha ünlü bir kitap ol-
muştur. Yine aynı şekilde Harry Potter 8 cilt olarak yazılmıştır,
tekrar okuyabiliyor ve her seferinde eserden ayrı bir tat alıyo- yazarı Johanne Kathleen Rowling’dir. Yazarlarından ziyade eser-
rum. Dilini, Türkçe söyleyişini, öykülerdeki insan sevgisini çok lerinin akla gelmesi ise onların geniş kesimler tarafından beğe-
seviyorum.
nildiğinin bir göstergesidir.
5. Öğrenciye bırakılmıştır ama örnek cevap şöyle olabilir: Reşat 5. Nasrettin Hoca fıkraları, Keloğlan ve Dede Korkut hikâyeleri çizgi
Nuri Güntekin’in Çalıkuşu adlı romanı, Yakup Kadri Karaos- filmlere uyarlanmıştır. Pal Sokağı Çocukları, Küçük Prens filme
manoğlu’nun Ankara ve Tarık Buğra’nın Küçük Ağa romanla- uyarlanmıştır. Ünlü masallar Kibritçi Kız, Kırk Haramiler, Çirkin
rını önerirdim. Ülkemizi ve insanımızı anlamak, geçirdiği aşa- Ördek Yavrusu filmlere esin olmuşlardır.
maları görmek ve bunları edebiyatın lezzetinde okumak için. Aziz Nesin’in Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz romanı defalarla ti-
yatroya ve sinemaya uyarlanmıştır. Orhan Kemal’in Hanımın
Etkinlik No.: 2 Çiftliği romanı, Reşat Nuri’nin Yaprak Dökümü, Halit Ziya Uşak-
lıgil’in Aşk-ı Memnu’su televizyonlara dizi olarak uyarlanmıştır.
1. Bilim ve sanat için ortak olan yöntem gözlemdir. Olayların, ol-
guların ve nesnelerin niteliklerini öğrenmek ve onları özenli bir Etkinlik No.: 4
biçimde incelemek için gözlem yapmaktır. Gündelik yaşamda
her tür faaliyetimizde yaptığımız gözlemler bize yol gösterir. 1. Bu üç metnin yazılma amacı farklıdır, dolayısıyla bu metin
Örneğin bir dersin öğretmeninin hangi derse ilişkin hangi konu türleri de bu amaçları karşılamak üzere farklı seçilmiştir. İlki
başlıkları üzerinde hassasiyetle durduğu bize sınavda muhtemel
sorulara dair ipuçları verir ya da bir kişinin karakter özellik- geleneksel tiyatroyu anlatan bir öğretici metin örneğidir. İkin-
ci metin ise tiyatro metninden ufak bir bölümdür ve karşılıklı
lerini gözlemlemek onun bizim arkadaşımız olup olamayacağı
hakkında bilgi verir. konuşmayı vermiştir. Üçüncü metin ise bir şiirdir. Şiir; imgeye
dayalı, okuyucunun hayal gücüne hitap eden ölçülü, uyaklı da
2. Çok eski dönemlerde bilim ve sanat henüz ayrılmamışken her olabilen, kendi içinde bir ritim taşıyan, etkili söyleyişe dayalı bir
tür sanatsal faaliyet ihtiyaçtan doğmuştur. Dolayısıyla bir yarar edebi türdür. Şair, çocukluğunun tadlarını çocukluğuna özlemle
söz konusudur. Söz konusu dönemlerde mağara duvarlarına çi- birlikte şiirinde yansıtmıştır. Soru köküne göre, şiirin belirgin bi-
zilen resimler, resim yapmak amacıyla değil yaşananları çizgi çimsel özelliklerinin burada belirtilmesi yararlı olur.
yoluyla canlandırarak av sırasında güç kazanmak içindir. Yani 2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır.
büyüsel amaçlar için sergilenen pratiklerdir. Örnek cevaplar şu şekilde olabilir:
3. Geçmişin farklı kültürlerini ve sanatlarını anlamak için onların Günlük türünde yazmayı tercih ederdim. Her günün izlenim-
hangi amaçla ortaya çıktığını, oluşma amacını bilmeliyiz. O za- leri, içinde bulunduğum kaygı ve sürece yönelik merakımı bi-
man ve mekân içinde meydana geliş amacını kavrarsak bugün rinci ağızdan ve içtenlikle yansıtacak yazı türü benim açımdan
geçmişi anlayabilmemiz ve değerlendirebilmemiz mümkündür. günlük olduğundan. Roman ya da öykü türünde yazmayı tercih
ederdim. Çünkü yaşadığımız olağanüstü günleri yer, kişi, olaylar
4. Bilim ve sanat birbirinin tamamlayıcısıdır. Bilimlerdeki geliş- çerçevesinde kurguya dayalı, çarpıcı bir şekilde anlatmak bu tür-
meler sanat eserlerine yansır ya da sanatsal birtakım öngörüler lerde daha kolay olurdu.
ve sezgiler bilimlerin buluşlarına ilham olur. Örneğin Jules Ver-
ne’nin Ay’a Yolculuk kitabı ya da bilim kurgu filmleri gibi. 3. İlgi çekici olacağını düşündüğüm metinlere yer verirdim. Bunun
için öncelikle arkadaşlarım arasındaki gözlemlerimden yola çı-
Etkinlik No.: 3 karak hangi metinlere öncelik vereceğimi kurgulardım. Hem ga-
zetenin işlevine uygun düşen hem de genel beğeniye hitap eden
1. Mona Lisa tablosu çok ünlü olmuştur. Ününün yayılması merak metinleri tercih ederdim. Haber metinleri, köşe yazıları, şiirler,
uyandırarak herkeste resmin aslını görme isteğine neden olmuş röportajlar herhâlde ilk etapta kullanacağım metinler olurdu.
olabilir. Gerçeğe yakın gibi detaylı bir şekilde çizilen portrede 4. Örnek cevaplar şu şekilde olabilir:
yüzün her türden ayrıntısına yer verilmiş, bu da resimdeki can- Ben okuyuculara bir şeyler öğretmeyi amaçlardım. Çünkü bil-
lılığı artırarak görenleri kendisine hayran bırakmıştır. gi çağında yaşıyoruz. Zamanımızda da insanları duyguları değil
2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ancak örnek şu şe- daha çok bir konudaki bilgieri ve düşünceleri iyi bir yere taşıya-
kildedir. biliyor.
Örnek Ben duygulara seslenmek isterdim. Çünkü bilgiye ulaşmak gü-
Mona Lisa Denizli’de yaşayan, makine mühendisliği yapan, üç nümüzde çok kolay. Ancak insanların duygularını harekete ge-
çocuk annesi bir kadındır. Üç kızı vardır. Büyük kızı resim yap- çirmek, onları anlamak kolay bir iş değil. Bunun için duygulara
mayı çok sever ve resim alanında özel yeteneği olan bir çocuk- seslenen kitaplar gerekir.

493