Page 514 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

CEV AP ANAHT ARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
değer vermek ve sevgi beslemek, öncelikle yaşam enerjimizi ar-
Etkinlik No.: 108
tırır. İç huzura kavuşmamızı sağlar. Empati becerimizi geliştirir.
1. Türk devlet geleneğinde daima hükümdarın yanında akil kişiler Bizi yalnızlıktan kurtarır, topluma katılmamızı sağlar. Güven
olmuştur. Fatih Sultan Mehmet’in yanında Akşemsettin, Yavuz duygumuzu geliştirir. Anlayışlı olmayı, bir ve beraber olmayı öğ-
Sultan Selim’in yanında Zenbilli Ali Efendi gibi Osman Bey’in reterek sosyal bağlarımızı güçlendirir. Birlikte duyma ve birlikte
yanında da Ede Balı’yı görürüz. Hükümdarlar bu kişilerin sözle- yaşama bilinci oluşturur… Cevabı yoruma açıktır.
rine itibar eder ve onlara danışırlardı.
Etkinlik No.: 111
2. Roman 1973 yılında yazıldığına göre yazıldığı dönemin gerçe-
ğini yansıtmamaktadır. Ancak roman, Osmanlı Devleti’nin ku- 1. Bu benzerlik, eserin tam manasıyla bir otobiyografik roman ol-
ruluşunu anlatmakta, metinde geçen isimlerden de bu anlaşıl- duğunu ispatlamaz. Fakat yazarın geçirdiği rahatsızlık, böyle bir
maktadır. Dolayısıyla roman, gerek kullandığı dil gerekse kişiler konuyu seçmesinde ve gerçekçi bir anlatımla işlemesinde etkili
kadrosu bakımından da anlattığı dönemin gerçeğini yansıtmaktadır. olmuştur. Yazarın yaşam öyküsü, romanın kurgusunun şekillen-
mesinde rol oynamıştır.
3. Kurmaca bir metni tarihî bilgileri öğrenmek niyetiyle okursak 2. Yazar, her ne kadar adını vermeyerek kendi kimliğini gizlese de
tarihî gerçekleri değiştirerek roman yazan bir sanatçı karşısında birinci kişi anlatıcıyı kullanarak, karakterin gözlemlerini kulla-
yanılgıya düşer, yanlış bilgiler elde ederiz. narak, gerçek hayatta olduğu gibi geleceğin bilinmezliğini kul-
4. Ey Osman! Gücünün farkında olan hükümdar merhametini de lanmaktan kendini alamamıştır. Bütün bunlar metindeki anlatı-
kimseden esirgemez. Merhamet sahiplerinden ol! cının, yazarın kendisi olduğu görüşünü desteklemektedir. Ancak
Evinde aç yatanı, yolda belde, yarı yolda kalanı, aman dileyip ispatlamamaktadır. Cevabı yoruma açıktır.
avuç açanı, adalete ihtiyaç duyanı geri çevirme. Senin gücün as- 3. Eserlerinde yazarların bilinçaltlarıyla ilgili ipuçları bulunabilir.
kerinin silahının sayısında değildir, asıl bunlardadır. vb. Tarafını tuttuğu ya da yücelttiği karakterle benzer özellikler ta-
şıdığı düşünülebilir. Bu yüzden muhtemeldir ki yazarın hastalık
Etkinlik No.: 109
psikolojisi, başkahramanın eserdeki psikolojisini de etkilemek-
tedir. Fakat bu durum bize psikoloji ile ilgili net bilgi vermez.
1. Metindeki olayların anlatıldığı dönem, teknolojik gelişmelerin Çünkü bunlar kurmaca metinlerdir.
ülkemizde yeni yeni yaygınlaşmaya başladığı zamanlara aittir.
Bu dönemde insanların bu aletlere hayranlıkla bakışları, metin- 4. Yaşadığımız salgın bütün hayatımızı, duygu dünyamızı, ilişki-
de hicvedilerek verilmiştir. lerimizi etkiledi. Mesafeli, insanlardan uzak, izole bir yaşam
2. Köylülerin otobüsü görünce ürkmeleri, radyonun karşısında sürmeye başladık. Sosyal mesafe gibi yeni kavramlar hayatımıza
fenalık geçirmeleri, kadınların çocuklarını düşürmeleri, yola girdi. Hayatımızda bu kadar önemli bir yeri olan salgını, yazaca-
ğım romanda ruh hâlimi iyi yansıtmak için anlatırdım. Cevabı
gidenlerin yorulunca sırtlarında kaya taşımaları bugün bize ger- yoruma açıktır.
çek dışı olaylar olarak gelmektedir. Metnin anlatıldığı dönemi
ve coğrafyayı düşündüğümüzde bu gerçek dışı olmayabilir de. Etkinlik No.: 112
Metinde gerçek dışı gibi duran olayların kullanılması bir anlatım
tarzı olarak değerlendirilebilir. Bu tarz, okuyucuyu metne çeke- 1. Yazarın eserinde yaşadığı coğrafyanın geçmişine ve diğer özel-
bileceği gibi metin etrafında masalsı bir hava da yaratır. liklerine dair bilgiler vermesi, gelecek nesillerin yaşadıkları
3. Yazarlar da bir toplumun içinde yaşadıkları için ister istemez yerin geçmişi hakkında bilgi sahibi olmalarını ve mensubu ol-
topluma ait değerlerden de etkilenirler. Ancak hiçbir edebî ese- dukları milletin manevi değerlerini öğrenmelerini sağlayabilir.
rin biricik amacı bu değerleri yansıtmak değildir. Önemli olan Böylece millî bilince sahip, benliğini korumayı başarabilen ne-
edebîliktir fakat bu edebîliğin altında bu değerlerin de izleri sü- siller yetiştirilebilir.
rülebilir. 2. Yazar eserinde yaşadığı toplumun kutsal saydığı değerler hak-
4. Okumaya devam ederim. Çünkü okuduğum metnin bir kurma- kında bilgi vererek kültürel unsurların gelecek nesillere akta-
ca metin olduğunun farkındayım. Kurmaca metinleri gerçeklikle rılmasını sağlar. Kendi milletinin kutsal değerlerini bilen ve bu
bir tutmam. değerlere sahip çıkan yeni nesiller, popüler olan yabancı kültür-
Okumayı bırakırım. Çünkü metin, ne kadar kurmaca olursa ol- lerin olumsuz etkilerinden kendilerini korumayı başarabilirler.
sun bir değer üzerine inşa edilir ve ben okuduğum bir metinde 3. Doğru buluyorum. Çünkü yazarın geçmişte yaşanan olayları
değerlerime aykırı bir ifade görmek istemem. anlatması, milletin bu olaylardan ders çıkarmasını ve aynı ha-
talara tekrar düşmemesini sağlayabilir. Kültürel değerleri ön
Etkinlik No.: 110 plana çıkarması da milletin kendi kültürel özelliklerini koruma-
sını ve yabancı kültürlerin olumsuz etkilerini bertaraf etmesini
1. Muhtemel cevaplar: sağlayabilir. Böylece millî bilince sahip, dostunu ve düşmanını
Yazar insanların oluşturduğu toplumu seviyor, belki insanlık tanıyan, dışarıdan gelebilecek tehlikelerin farkında olan nesiller
için fedakârlık bile yapmayı göz alıyor. Fakat insanların acizlik- yetiştirilebilir.
lerine, basitliklerine tahammülü yok. Çünkü insanlardan sevgi-
sine karşılık bulmak yerine onların nankörlüklerine şahit olmuş Etkinlik No.: 113
olabilir. Cevabı yoruma açıktır. 1. Olası cevaplar:
2. Metindeki kadın, insanların hoyratlığından ve nankörlüğünden Tırnak içinde verilen ifade noktalama işaretleri kullanılmadan
şikayetçidir. Onlardan takdir görmeyi bekler. Ancak karşılık bu- yazılmıştır. Bu durum okuma güçlüklerine, sözün vurgu ve ton-
lamaz. Metindeki kadına, yaratılmışlara yaratandan ötürü anla- lama gibi özelliklerinin belirlenememesine ve anlam karışıklık-
yış göstermeyi salık verirdim. Ona her şeyi gören ve bilen ilahi larına yol açmaktadır. Cevabı yoruma açıktır.
gücün varlığını hatırlatırdım. İnsanlar bilmese, takdir etmese de 2. Öğrenciden “imlâ ve noktalama kurallarının sezdirilmesinde
yapılan hiçbir iyiliğin karşılıksız kalmayacağını söylerdim. Ce-
vabı yoruma açıktır. ders kitapları önemli bir rol oynar. Ders kitaplarındaki metin-
ler, imlâ ve noktalama kurallarının doğru kullanımlar üzerinden
3. Muhtemel cevaplar: öğrenciye sezdirilmesinde önemli bir işleve sahiptir.” anlamına
İnsanları karşılık beklemeden sevmek, insan olduğu için onlara gelebilecek bir cevap vermesi beklenir. Cevabı yoruma açıktır.

513