Page 511 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Anlatım ile kişiliği arasında önemli bir bağ vardır. Çünkü nebat: Bitki.
yönergede hem masal derlediği hem de masal yazdığı bilgisi sedef: Midye, istiridye vb. deniz hayvanlarının kabuğunda bulu-
verilmiştir. nan sedefçilikte kullanılan, pırıltılı, beyaz, sert bir madde.
billûr: Kesme cam, kristal.
4. Evet, isterdim. Çünkü çok güzel bir lakabı var. Çünkü çok tatlı çehre: Yüz, görünüş.
bir dili var vb.
helezon: Kıvrımlı, yılankavi biçim.
Hayır, istemezdim çünkü masallardan pek hoşlanmam. Çünkü müphem: Belirsiz.
masal biraz eski moda vb. tılsımlı: Doğaüstü işler yapabileceğine inanılan güç, Büyülü ol-
duğuna inanılan muska vb. şey.
Etkinlik No.: 90 tecrit etmek: Herkesten veya her şeyden ayırmak, bir kenara
koymak.
1. Ayşe de Elif de okula geldi.
4. Öğrenciye göre cevaplar farklılaşabilir ancak olası cevaplar şöy-
2. a) Kalıplaşmış olarak “madem” ve “ki” bağlaçları “mademki” ledir: Fiil, zarf gibi görevli sözcüklerin anlamını bağlamından
şeklinde bitişik yazılmaktadır. yola çıkarak tahmin etmek daha kolay iken bir nesneye ait ken-
b) Meğerki, oysaki, belki, sanki, halbuki, çünkü bitişik yazıl- dine özgü anlam taşıyan kelimeleri ve kelimelerin niteliklerini
maktadır. belirten sıfatları hayal etmek ve anlamını çıkarmak daha zor ol-
Bağlaçlar ayrı yazılır çünkü kuraldır. maktadır. Sedef, billûr, vb.
Dil bilgisi öğrenmek belki de çok kolaydır. Etkinlik No.: 93
3. a) Soru edatı olduğu için ayrı yazılmıştır. 1. “Esir Şehrin İnsanları” romanı Kurtuluş Savaşı sürecini anla-
b)Zaman anlamı katabilir: “ Yaz gelince güneş geç batar. tan bir romandır. Bunu tarihsel kişiliklerin ve tarihsel olayların
Pekiştirme anlamı katabilir: “ Tatlı mı tatlı bir kediciği vardı.” adlarının geçmesinden anlıyoruz. Mustafa Kemal Paşa, Çerkes
Emir anlamı katabilir: “Çekilir misin ordan.” Etem adları geçmekte, tarihsel olaylar günleri verilerek yansı-
Rica anlamı katabilir: “ Bana bir çay verir misiniz? tılmakta, İnönü Muharebesi’nin şiddetinden söz edilmektedir.
2. Evet örtüşmelidir. Çünkü tarihî olaylardan yola çıkılarak kur-
4. Doğrudur. Çünkü sayılar çoğunlukla yazıyla yazılır. Bankacı-
lıkta ise yazıyla da yazılsa bitişik yazılır. gulanmış romanlar tarihî gerçeklikleri bozmamalı, onları çar-
pıtmamalı, tarihî gerçekliklere sadık kalarak kurmacayı geliştir-
melidir. Tarihî gerçeklikleri bozmak, hem tarih bilimine, hem de
Etkinlik No.: 91
edebiyat biliminin yasallıklarına uygun değildir.
1. a) “dünyada” sözcüğündeki hâl ekidir. “benzeri de” ifadesin- 3. Bu soru öğrenciye göre farklılaşabilir. Cevaplar şu şekilde olabilir.
deki “de” bağlaçtır. Çünkü kendinden önceki sözcükten ayrı Tarih kitaplarını okumak daha çok hoşuma gider, çünkü orada
yazılmıştır. kesinlik vardır ve romandaki kişilerden daha çok olayların ne-
b) Soru edatıdır. Ancak burada soru anlamı değil zaman anla- den sonuç bağı içinde akışı ilgimi çeker.
mı katmıştır. Tarihî romanları okumayı tercih ederim çünkü tarihsel olayla-
2. a) “ki” cümleleri birbirine bağlamak amacıyla kullanılmıştır. rın kişilerin başından geçiyormuş gibi aktarılması beni daha çok
heyecanlandırıyor ve ilgimi çekiyor. Aynı zamanda karakterlerin
b) Bahçedeki ağaçlar yapraklarını döküyordu. (Sıfat yapan iç dünyasını ve eski dönemlerin günlük yaşamını görmek tarihi
“-ki”) daha iyi anlamamı sağlıyor.
Bu kalem benimkidir. (İlgi zamiri olan “-ki”)
Her iki türü de severek okurum. Tarihsel metinler kesin bilgi
Halbuki benimle geleceğini sanıp mutlu olmuştum. (Bağlaç verir; neden sonuç ilişkisi içinde geçmiş zamanda cereyan eden
olan “ki”. Ancak kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılmıştır.) olayları aktarır. Sadece tarihî olaylara odaklanmak kadar belli bir
kurgu içinde geçmişi anlatan romanları da severek okurum.
3. Zarf görevindedir. Cümleye yönelme anlamı katmıştır.
Etkinlik No.: 94
Etkinlik No.: 92
1. Aradan geçen zamanda çocuk rolleri çok farklılaşmıştır. Eski-
1. Bu sorunun cevabı öğrenciye göre faklılaşabilir. Örnek cevaplar- den çocuklar koşullar nedeniyle daha hızlı olgunlaşır ve daha
dan biri şöyle olabilir: Metnin bütününü anlamama rağmen bil- çok sorumluluk yüklenirmiş. Bugün ise çocukların aileden ba-
mediğim sözcüklerin olması nedeniyle bu sözcüklerin anlam- ğımsızlaşması daha geç olmakta ve aldıkları sorumluluklar geç-
larını tahmin ettim. Ama tahminlerimin doğru olup olmadığı mişle karşılaştırıldığında azalmaktadır.
konusunda emin olamadığım için de tedirgin oldum. 2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
2. Bu sorudaki cevaplar öğrenciye göre farklılaşabilir ancak muh- Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Öncelikle ben de son
derece kaygılanır, üzülür ve babamın yanında olmak, ona sahip
temelen Behçet Bey’in eski eşyalara yönelik ilgisinden söz
edeceklerdir. Ancak bu, eski eşyaların değerinden çok onların çıkmak ve haberleri anneme göndermek isterdim. Bu anlamda
her iki dönem arasında hisler açısından bir fark yokken yapıla-
türlü güzellikleri ile yarattıkları imgeler, Behçet Bey’in hoşuna
gidiyordu. Çünkü o, imge peşinde, eşyanın hikâyesinin peşinde bilecekler farklılaşmıştır. Bugün teknolojik gelişmeler ve ulaşım
koşan bir şairmiş. Eşyaların yarattığı hikâyelerin peşinde hayal- kolaylığı nedeniyle uzaktaki hastadan haber almak ve süreci ta-
kip etmek daha kolaylaşmıştır.
lere dalarmış.
3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
3. Sözcüklerin anlamlarını tahmin etmek öğrenciye göre farklıla- Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Çocuk, olup bitenler
şabilir. Sözlük anlamları şunlardır: karşısında son derece üzgün ve kaygılıydı. Hastane ortamındaki
inhina: Bükülme, eğrilme. hastaları gözlemliyor, olabildiğince onlara yardımcı olmaya çalı-
girift: Birbirinin içine girip karışmış, girişik, çapraşık. şıyordu. Hastalar da çocuğa alışmışlardı. Çocuk bu süreçte dok-
telkin: Bir duyguyu, bir düşünceyi aşılama.

510