Page 28 - Biyoloji 10 | 1.Ünite

1 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME

BÖLÜM

Rejenerasyonda mitoz, büyüme, gelişme, yeni doku ve organların oluşumu sırasında farklılaşma
gerçekleşebilir. Canlıların gelişmişlik düzeyi ile rejenerasyon yeteneği ters orantılıdır. Yengeç çenesini,
semender bacağını, kertenkele kuyruğunu (Görsel 1.25) yenileyebilir. İnsanda kırılan kemiğin onarıl-
ması, yaraların iyileşmesi, bağırsak iç yüzeyinin ve dilin hücrelerinin yenilenmesi doku düzeyindedir.
Karaciğer, deri, mide insanda rejenerasyon yeteneği yüksek olan organlara örnek olarak verilebilir.

Görsel 1.25: Kertenkelede organ düzeyinde rejenerasyon

Partenogenez

Döllenmemiş yumurta hücresinin mitozla gelişerek yeni birey oluşturmasına partenogenez denir.
Eşeyli üreyebilen canlılarda da görülebilen partenogenez, güncel bilimsel kaynaklarda eşeysiz bir üre-
me yöntemi olarak tanımlanır.
Canlılarda iki çeşit partenogenez görülür. Bal arıları, yaban arıları ve birçok karıncada görülen par-
tenogenezde haploit (n kromozomlu) bireyler oluşur. Örneğin bal arılarında kraliçe arının mayozla üret-
tiği yumurta, döllenmeden mitozla gelişirse erkek birey oluşur (Görsel 1.26). Haploit erkek bireylerin
mitozla üreteceği spermler ise eşeyli üremede rol oynar.

Kraliçe arı
(2n)
a
Mayoz
Yumurta Döllenmeden
(n) a
gelişme Erkek arı
a
Mitoz (n)

Görsel 1.26: Bal arısında partenogenez
BİYOLOJİ 10 40