Page 25 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İnterferonlar
Virüsle enfekte olmuş hücreler interferon adı verilen polipeptitler salgılayarak diğer hücreleri uyarır.
Böylelikle sağlam hücreler virüsten haberdar olarak antiviral protein sentezler. Doğal katil hücreleri ve bazı
akyuvar çeşitleri de interferon salgılayarak fagositoz yapan hücreleri aktif eder. Grip ve nezle gibi üst so-
lunum yolu enfeksiyonlarında üretilen interferonlar hastalığın ilerlemesini durdurur. İnsan genomuna ait
interferon üretiminden sorumlu genler bakterilere aktarılarak biyoteknolojik olarak insan interferonları
üretilir. Üretilen bu interferonlar hepatit B ve hepatit C’nin, löseminin, viral olarak oluşan genital siğillerin
tedavisinde kullanılır.

Kompleman Sistem
Kan plazmasında inaktif hâlde bulunan çok çeşitli proteinlerden oluşmuş tamamlayıcı sistemdir. Yabancı
mikroorganizmalarla karşılaşıldığında aktif olarak yangısal tepki oluşumunda, alerjide ve kazanılmış bağı-
şıklıkta görev alır. Kompleman sistem proteinlerinin bir kısmı antijen-antikor kompleksi oluşturarak fago-
sitoz yapan hücrelerin işlerini kolaylaştırır. Bazı kompleman sistem proteinleri, doğrudan mikroorganizma
zarlarını parçalarken bazıları da saldırgan mikroorganizmanın yüzeyini değiştirerek birbirine yapışmasını
ve çökelmesini sağlar.

Yangısal Tepki (İltihaplanma ve Ateş)

Hücrelerin fiziksel ya da kimyasal olarak yaralanması veya mikroorganizmalardan dolayı hasara uğ-
raması stres durumunu ortaya çıkarır. Dokudaki bu strese karşı iltihaplanma denilen bir yanıt ortaya çı-
kar. İltihaplanma sırasında bağ dokuya ait mast hücrelerinden histamin salgılanır (1). Histamin, kılcal da-
mar geçirgenliğini artırır ve dokuya fazla Kimyasal yönelim Fagositoz
sıvı geçişi olacağı için doku hücreleri şişer.
Bölgeye akyuvarların göçü artar (2). Aktif Trombositler Salgılanan kimyasallar
edilen akyuvar hücreleri özel kimyasallar Bakteriler
salgılayarak bölgeye kan akışını hızlandırır.
Kompleman sistemin de etkisiyle fagosi-
toz yapan hücreler, birkaç saat içinde zarar 4
görmüş hücreleri ve patojenleri temizlemek 3
için aktif olur (3). Hasarlı alanla diğer doku
hücreleri arasında pıhtılaşma reaksiyonla- Makrofaj
rıyla bir duvar örülür (4). Bu duvar bakteri
veya toksik ürünlerin yayılımını geciktirir
(Görsel 1.4.21). Mast hücresi
Vücut ısısı hipotalamus tarafından dü- 1
zenlenir. Vücudun verdiği bir diğer yangı-
sal tepki de vücut ısısının normalin üstüne 2
çıkarılmasıdır. Bakteriyel ve viral toksinler,
akyuvar hücrelerini uyarır, özel kimyasal
madde salgılamalarını uyarır. Bu kimyasal
maddeler hipotalamusu uyararak vücut ısı-
sını yükseltir. Yüksek ateş kesinlikle tehli- Akyuvarlar
kelidir, ancak hafif ya da orta dereceli ateş
bakteriyel enfeksiyonlardan kurtulmaya Görsel 1.4.21: Yangısal tepki mekanizması
yardımcı olan faydalı bir yanıt olabilir.

129