Page 22 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.4.4. DOLAŞIM SİSTEMİNİN SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Vücuttaki tüm sistemler birbiriyle doğrudan ya da dolaylı olarak etkileşim içindedir. Dolaşım sisteminin
sağlıklı çalışması diğer sistemlerin de sağlıklı yapısının korunmasına yardımcı olur. Dolaşım sisteminin
sağlıklı yapısını koruyabilme genetik faktörler dışında kişinin yaşam biçimine de bağlıdır.
Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı vücut için gerekli organik ve inorganik maddelerin vücuda alın-
masını sağlar. Kandaki kolesterolü ve yağ düzeyini azaltıcı diyet; damarlarda sertleşmeyi, tıkanmayı ve kalp
krizi riskini azaltır. Hipertansiyondan korunmak için tuzu fazla tüketmemek gerekir. Aşırı şekerli besinleri
tüketmek diyabet riskini artırır.
Hareketsiz yaşam tarzı dolaşım rahatsızlıklarının birçoğunu tetikler. Düzenli spor ve egzersiz yapmak
dolaşım sisteminin çalışmasına yardımcı olur. Bunun yanı sıra hayatın her alanında olabildiğince hareketli
olunmalı, yaşa ve bedene uygun egzersizler yapılmalı ve kalbi yoracak hareketlerden kaçınılmalıdır.
Kalp rahatsızlıklarının önemli nedenlerinden biri de strestir. Günlük hayatın getirdiği stresten olabildi-
ğince uzak durmalı ya da stresle baş etme yolları öğrenilmelidir. Dolaşım sistemi sağlığının korunması için
bağımlılık yapan zararlı alışkanlıklardan da uzak durulmalıdır.
Kan yoluyla bulaşabilen hastalıkların önüne geçebilmek için başkasına ait bir kanla ve vücut sıvısıyla
temas önlenmelidir. Kamu alanlarında ya da insanların çok olduğu alanlarda hizmet verenler, enfeksiyon
riskini ortadan kaldırmak için her bireye sadece kendisi için kullanılan ürünler sunmalıdır. Örneğin bir
kişiye enjeksiyon yapılacaksa enjektör sadece o kişi için kullanılmalıdır.

Kalp krizi, kalbi besleyen atardamarların aniden tıkanmasıyla kalp kasının yeterince oksijen ala-
maması sonucu kalp dokusunun hasara uğramasıdır. Kalbe kan akımını sağlayan atardamarlarda
kolesterol ve yağ gibi maddeler damar duvarlarında birikerek plak denilen yapıları oluşturur. Da-
mar sertliği olarak adlandırılan bu süreçte atardamarlar zaman içinde daralır. Plaklarda oluşan
çatlaklarda gelişen pıhtılar damarları tıkar.

Elif Hanım 60 yaşında 160 cm boyunda ve 85 kg ağırlığındadır. Göğüs ağrısı, terleme, nefes darlığı
OKU DEĞERLENDİR
ve baş dönmesi şikâyetleriyle doktora gider. Elif Hanım, son 15 yıldır sigara kullanmaktadır ve
özel yaşantısında da stres altındadır. Doktor kontrolü için hastaneye gittiğinde kendisine kan tah-
lili yapılır. Tahlil sonuçlarına göre kanda şeker seviyesi ve kolesterol (kan yağı) normal değerlerin
üzerindedir. Tansiyon ölçümünde ise 150/90 kan basıncı değeri mevcuttur. Doktor tahlil sonuçla-
rını değerlendirirken kendisine ailesinde kalp rahatsızlığı olan fertlerin olup olmadığını sorar. Elif
Hanım’ın teyzesinde, amcasında ve kız kardeşinde kalp rahatsızlığı vardır. Doktor Elif Hanım'a
damar tıkanıklığı olabileceğini ve şikâyetlerinin kalp krizi nedeniyle gelişmiş olabileceğini söyler.
Buna göre

a) Elif Hanım’da dolaşım sistemi rahatsızlığına neden olan etkenler nelerdir?
b) Elif Hanım dolaşım sisteminin sağlıklı yapısını korumak için yaşam biçiminde ne tür deği-
şiklikler yapmalıdır?
c) Elif Hanım’ın kalp krizi geçirme ihtimalini artıran değiştirilemeyecek etkenler nelerdir?

126