Page 38 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI

Soluk alıp vermede kaburga kasları ve diyafram etkilidir. Di-
yafram göğüs boşluğu ve karın boşluğunu birbirinden ayıran kaslı
yapıdır. Soluk alıp verme işlemi, göğüs boşluğu hacminin genişle-
mesi ve daralması sonucu oluşan basınç değişiminden kaynakla-
nır. Soluk almada kaburga kasları kasılarak göğüs boşluğunu öne
doğru genişletir. Aynı zamanda diyafram kasılarak düzleşir ve gö-
ğüs boşluğu genişler. Akciğerlerin hacmi artar ve iç basınç azalır.
Hava, atmosfer basıncı akciğer basıncından daha büyük duruma
geldiği için burun ve ağızdan girerek alveollere ulaşır. Bu olay, kas-
ların kasılmasıyla gerçekleştiğinden enerji harcanır (Görsel 1.5.4).

Görsel 1.5.4: Soluk alma

Soluk vermede kaburga kasları ve diyafram kası gevşer.
Diyafram kubbeleşir. Böylece göğüs boşluğunun hacmi da-
ralır. Hava, göğüs boşluğundaki iç basınç dış basınçtan daha
yüksek duruma geldiği için akciğerlerden dışa doğru hareket
eder. Akciğer yapısındaki elastik liflerden ve plevra sıvısının
yüzey geriliminden dolayı genişlemiş akciğer eski hâline dön-
mek ister. Buna geri yaylanma basıncı denir. Akciğerlerin geri
yaylanma basıncı da soluk vermeyi kolaylaştırır. Soluk verme
pasif bir hareket olduğundan vücutta soluk alma kadar enerji
harcanmaz, kaslar gevşerken de enerji harcanır (Görsel 1.5.5).
Özellikle boyun, sırt, göğüs ve karın kasları gibi kaslar da
egzersiz sırasında solunuma yardımcı olur. Yetişkin bir birey
dakikada 12-18 kez soluk alıp verir. Bu sayı aktiviteye bağlı
olarak enerji ve oksijen ihtiyacının artması gibi durumlarda
artar.

Görsel 1.5.5: Soluk verme
Görsel 1.5.5: Soluk verme
142