Page 69 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.2.2. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI

Ağır ve zorlayıcı fiziksel hareketler ve kazalar, kemiklerde ve eklemlerde birtakım bozulmalara sebep
olabilir. Bu rahatsızlıklara kırık, çıkık, burkulma, menisküs ve eklem rahatsızlıkları örnek verilebilir.

Kırık
Çarpma, düşme, vurma gibi darbeler sonucu kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırılan kemiğin bu-
lunduğu bölgede şişme, ağrı oluşur. Yaşlanma, kemik yoğunluğunun azalması gibi durumlar kemiklerin
kırılganlığını artırır.

Çıkık
Oynar eklemlerin zorlanması sonucu kemiğin eklem yerinden ayrılmasıdır. Düşme ve kontrol dışı hare-
ketler çıkığa sebep olabilir. Çıkık olan bölgede hareket yeteneği azalır. Şişme ve ağrı oluşur. Çıkık; bilek, diz,
omuz, parmak gibi eklemlerde olabilir.

Burkulma
Burkulmalar eklem bağlarının aşırı gerilmesi, kısmen yırtılması ya da kopması sonucunda oluşur. Eklem
bağı, kemikleri eklem adı verilen birleşim noktalarında birbirine bağlayan lifli bir dokudur. Burkulmanın
genellikle bilek, omuz, diz ve parmaklarda gerçekleşmesinin nedeni de budur. Normal koşullarda, hareket
edildiğinde bağlar uzar, esner ve daha sonra eski hâline döner. Ancak aşırı zorlanırlarsa burkulma olur. Bur-
kulmalar, spor yaparken ya da dans ederken oluşabileceği gibi yürümek, merdiven çıkmak gibi bazı rutin
hareketler sırasında da gerçekleşebilir. Böyle durumlarda burkulan bölgenin hareket ettirilmemesi, bandajla
sarılması ve bölgeye soğuk uygulama yapılması uygundur. Burkulmaları önlemek için ise kas güçlendirici
egzersizlerin yapılması ve spor sırasında ısınma ve esneme hareketlerine önem verilmesi gerekir.

Menisküs

Diz ekleminde kıkırdak dokudan oluşan yapıya menisküs denir. Menisküs yırtığı, kıkırdak dokunun za-
rar görmesinden ve yırtılmasından kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Dizde ağrı oluşur. Yürüme, merdivenden
çıkma gibi faaliyetler ağrıyı şiddetlendirir. Sporcularda ani hareket ve zorlanma nedeniyle daha sık gözlenir.

Eklem rahatsızlıkları

Yürüme, hareket etme ya da bir cismin kavranması eklemler sayesinde gerçekleşir. Eklemde oluşacak
rahatsızlıklar, genetik ya da çevresel faktörlere bağlı gelişebilir. Bu durumda eklemin faaliyeti kısıtlanır. En
sık rastlanılan eklem rahatsızlıkları, romatizmal eklem hastalığı ve eklem iltihabıdır. Genellikle eklem böl-
gesindeki kıkırdak yapının zedelenmesi ya da eklem bölgesindeki sıvı kaybı sonucu eklemin görevini yerine
getirememesiyle oluşan rahatsızlıklara eklem rahatsızlığı denir.
Eklemlerde ileri derecede hasar oluşursa protez adı verilen yapay bir eklemle sorun düzeltilebilir.

ARAŞTIRIYORUM

Kırık, çıkık, burkulma, menisküs ve eklem rahatsızlıklarını Genel Ağ'dan, bilimsel dergi-
lerden, kitaplardan ve üniversitelere ait yayınlardan araştırınız. Araştırmanızı sınıfta sunum,
poster, video gibi yöntemlerden birini kullanarak paylaşınız.

81