Page 45 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 3.Ünite

3.5.6. Türkiye’nin İlk Otomobili Devrim

II. Dünya Savaşı sonrası ABD’nin Avrupa ile Türkiye’ye yardımda
bulunduğu Truman Doktrini ve Marshall Planı’nın ön koşullarından
biri Türkiye’de kara yollarına dayalı bir ulaştırma sistemine geçilme-
siydi. Bu durum Türkiye’de Amerikan menşeli otomobil ve otobüs
sayısını artırdı. Ancak zamanla bu araçların yedek parça masrafları
döviz stoklarında ciddi bir kayba yol açtı. Yüzde yüz yerli bir otomobil
düşüncesi böyle bir dönemde ortaya çıktı. Demokrat Parti Hükûme-
tinin 27 Mayıs Askerî Darbesi ile sona ermesinin ardından cumhur-
başkanlığı makamına gelen Cemal Gürsel’in direktifleriyle ordunun
binek araç ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi gö-
revi Eskişehir Devlet Demir Yolları Fabrikalarına verildi. Bu iş için 1
milyon 400 bin TL ödenek ayrıldı ve Devrim adı verilen 4 otomobilin
29 Ekim törenlerine yetiştirilmesi istendi. Mühendislerin ve işçilerin
otomobilleri yetiştirmek için 129 günü vardı (Görsel 3.44).
16 Haziran 1961 günü yapılan toplantıda, Eskişehir Demir Yolu
Fabrikalarında kullanılmayan bir dökümhane çalışma yeri olarak be-
lirlendi. Farklı tipten otomobil yapılarının incelenerek üretilecek oto- Görsel 3.44: Gazete manşetleri
mobilin özelliklerinin belirlenmesine karar verildi. Vakit kaybetmeden çalışmalara başlandı. Kapının üze-
rine devasa rakamlarla kalan gün sayısını gösteren bir levha asıldı. Üzerindeki gün sayısının her gün bir
azaltıldığı bu levha projenin sonuna kadar orada kaldı.
Projede görev alan mühendisler proje boyunca hafta sonları da dâhil her gün en az on ikişer saat ça-
lıştılar, gerektiğinde bazı geceler sökülmüş bir otomobil sedirinin üzerinde birkaç saat uyku ile işbaşında
kalmaktan kaçınmadılar. Zamana karşı da bir mücadele gerektiren bu görevin yerine getirilmesinde, yirmi
mühendisin bütün enerjilerini yansıtarak çalışmasının yanında, Yüksek Mühendis Emin Bozoğlu’nun yö-
netim grubunun başı olarak bürokratik engelleri aşması da etkili oldu.
Nihayet ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki tecrübeye hazır hâle geldi. Bir yandan bu ilk oto-
mobilin yol tecrübeleri sürdürülürken bir yandan da cumhurbaşkanına sunulmak üzere ikinci otomobilin
yetiştirilmesine çalışılıyordu. Siyah renkteki bu 2 numaralı Devrim’in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı
vurulabildi. Pasta cilası Ankara’ya sevk edilirken gece trende yapıldı. Buharlı lokomotiflerle çekilen trenin ba-
casından sıçraması muhtemel kıvılcımlara karşı güvenlik önlemi olarak otomobilin benzin depoları boşaltıldı.

Görsel 3.45: Devrim otomobili

137