Page 8 - Kimya 11 | Çalışma Defteri -7

Hatırlıyor muyum?

Bir tepkimenin derişiminin tepkime hızına etkisini gösteren deney sonuçların-
dan yararlanarak da tepkime hızı bulunabilir.
2NO(g) + 2H₂(g) N₂(g) + 2H₂O(g)
tepkimesine ait tepkimeye giren maddelerin derişimlerinin değişiminin hıza
etkisini gösteren deney sonuçları tabloda verilmiştir.

Başlangıç Derişimi (M) Ortalama
Deney
Numarası [NO] [H₂] Tepkime Hızı
(M/s)
I 0,1 0,1 2 x 10-⁶
II 0,1 0,2 4 x 10-⁶ Hatırlıyorum
III 0,2 0,1 8 x 10-⁶ 2 Puan
13 Kısmen Hatırlıyorum
I ve II. deney sonuçları karşılaştırıldığında NO derişimi sabitken H₂ derişimi 2 kat 1 Puan
artırıldığında hızın 2 katına çıktığı görülür. Bu durum H₂ derişiminin hızla doğru Hatırlamıyorum
orantılı olduğunu gösterir. 0 Puan
I ve II. deneyde [NO] sabit [H₂] değişkendir. Hız α [H₂]
I ve III. deney sonuçları karşılaştırıldığında H₂ derişimi sabitken NO derişiminin 2
katına çıkması tepkime hızını 4 kat artırmıştır. NO derişimi de hıza karesi kadar
etki etmektedir. Hız α [NO]²
I ve III. deneyde [H₂] sabit [NO] değişkendir.

Hız α [H₂]
Hız α [NO]²

Hız = k. [H₂] . [NO]²

Tepkime hızına etki eden faktörler: Hatırlıyorum
1. Madde cinsi 2 Puan
14 2. Derişim Kısmen Hatırlıyorum

3. Sıcaklık 1 Puan
4. Katalizör Hatırlamıyorum
5. Temas yüzeyi 0 Puan

Tepkimeye giren maddenin cinsi tepkime hızına etki eden en önemli faktörlerden
biridir. Kimyasal bir tepkimenin hızına tepkimeye giren kimyasal türlerin cinsi, fiziksel
hâlleri, kopan ve oluşan bağların sayısı etki eder.
Aktif olan metal ve ametaller, diğer metal ve ametallere göre daha hızlı tepkime verir.
Moleküller arasında gerçekleşen tepkimelerde, moleküller arası etkileşimleri fazla
olanların tepkimesi daha yavaş gerçekleşir. Bir tepkimede kopan ve oluşan bağ sayısı Hatırlıyorum
2 Puan
15 fazla ise tepkime yavaş gerçekleşir. Kısmen Hatırlıyorum
İyonik bağlı bileşikler arasında gerçekleşen tepkimelerde sulu çözeltilerin tepkimesi
katı hâldeki türlerden daha hızlı gerçekleşir. Bunun nedeni katı halde iyonik bağı 1 Puan
meydana getiren tanecikler arasındaki etkileşimlerin kırılmasının daha zor olmasıdır. Hatırlamıyorum
Zıt yüklü iyonlar arasında gerçekleşen tepkimeler hızlı gerçekleşen tepkimelerdir. 0 Puan
Çünkü bu tepkimelerde zıt yüklü iyonlar birbirini çekeceğinden uygun geometri ile
çarpışan tanecik sayısı dolayısıyla etkin çarpışma sayısı fazladır.
Zıt yüklü iyonlar arasında gerçekleşen tepkimeler moleküller arasında gerçekleşen
tepkimelerden daha hızlı ilerleme eğilimindedir.
Zıt yüklü iyon sayısı fazla olan tepkimeler daha yavaş gerçekleşir.

ORTAÖĞRETİM 8 KİMYA-11
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ