Page 8 - Kimya 11 | Çalışma Defteri -8

Hatırlıyor muyum?

Kuvvetli asit ve bazların suda %100'ü iyonlaştığı varsayıldığı için denge bağıntıları
yazılmaz. Ancak zayıf asit ve bazlar suda kısmen iyonlaştıkları için denge tepkimesi
oluşturduğundan iyonlaşma denge bağıntıları yazılır. Genel olarak tek protonlu
zayıf bir asit HA ile gösterilir.
HA(aq) + H₂O(s) H₃O+(aq) + A-(aq)
Suda çözünen H₃O⁺ ve A- iyonları ile çözünmeyen HA asidi arasında denge kurulur. Bu
tepkimeye ait iyonlaşma denge ifadesi aşağıdaki şekilde yazılır. Asidin iyonlaşma
denge sabitine asitlik sabiti denir ve Ka ile gösterilir.

Ka = Hatırlıyorum
2 Puan
14 Zayıf asidin iyonlaşma denge bağıntısından da anlaşılacağı gibi bir asit suda ne Kısmen Hatırlıyorum

kadar çok iyonlaşıyorsa asitlik sabiti o kadar büyük olur. Kısacası asitlik sabiti 1 Puan
arttıkça asidin kuvveti artar. Benzer şekilde zayıf bazların iyonlaşma denge bağıntısı Hatırlamıyorum
da yazılabilir. Genel olarak zayıf bir baz MOH şeklinde gösterilir. 0 Puan
MOH(aq) M⁺(aq) + OH-(aq)
M⁺ ve OH- iyonları ile MOH bazı arasında denge kurulur. Bu tepkimeye ait iyonlaşma
denge ifadesi aşağıdaki şekilde yazılır. Bazın iyonlaşma denge sabitine bazlık sabiti
denir ve Kb ile gösterilir.
Kb =

Zayıf asitlerde olduğu gibi zayıf bazlarda da bir baz suda ne kadar çok çözünüyorsa
bazlık sabiti o kadar büyük olur. Bazlık sabiti arttıkça bazın kuvveti de artar.

Kuvvetli monoprotik asitler (1 değerli) için H⁺ iyonu derişimi [H⁺] = Ca ile kuvvetli Hatırlıyorum
monoprotik bazlarda (1 değerli) OH- iyonu derişimi [OH-] = Cb ile gösterilir. 2 Puan
15 Ca asidin derişimini, Cb bazın derişimini ifade eder. Kısmen Hatırlıyorum
Zayıf asitler ve zayıf bazlar suda kısmen iyonlaştıklarından çözeltilerinin pH 1 Puan
değerlerini hesaplamak için iyonlaşma denge bağıntısından ve denge sabitinden Hatırlamıyorum
yararlanılır. 0 Puan

Az miktarda asit ya da baz eklendiğinde ortamın pH değerinin değişmesine
direnç gösteren çözeltilere tampon çözeltiler denir. Tampon çözeltiler zayıf
eşlenik asit-baz çözeltilerinden oluşur.
Tampon çözeltinin pH direnci tamponu oluşturan asit ve onun eşlenik bazının Hatırlıyorum
2 Puan
miktarına bağlıdır. Genel olarak tampon çözeltiler içerdikleri maddeler ile ifade Kısmen Hatırlıyorum
16 edilir. Tuz/asit veya eşlenik baz/asit gibi. 1 Puan

Asetik asit (CH₃COOH) ve sodyum asetattan (CH₃COONa) oluşan tampon çözelti
Hatırlamıyorum
CH₃COONa/CH₃COOH şeklinde veya CH₃COO-/CH₃COOH şeklinde gösterilir. 0 Puan
Tampon çözeltiler zayıf eşlenik asit-baz çözeltilerinden oluştuğu için çözelti
ortamı asidik veya bazik olabilir.
CH₃COO-/CH₃COOH asidik tampona, NH₄Cl/NH₃ bazik tampona örnek verilebilir.

ORTAÖĞRETİM 8 KİMYA-11
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ