Page 73 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
SU KAYNAKLARI 83

Yer Altı Suları ve Kaynaklar

Yeryüzüne düşen yağışların ve yeryüzündeki suların yer
altına sızarak geçirimsiz bir tabaka üzerinde birikmesiyle yer
altı suları oluşur. Yer altındaki suyu süzen, ileten ve depolayan
ortamlara akifer denir (Görsel 1.85). Bir bölgede yüzey suları-
nın yer altına sızmasını kayaç ve toprakların geçirimli olması,
yağış miktarı, yağışların özelliği, arazinin eğimi ve bitki örtüsü
gibi faktörler etkiler. Tamamen saf olmayan yer altı suları, bir-
takım kimyasal madde ve bileşikler içerir. Geçirimli tabaka
Dünyadaki tatlı su varlığının %30,8'ini yer altı suları oluştu-
rur. Yer altı sularının içme ve kullanma suyu, sulama, jeotermal Akifer
enerji üretimi gibi birçok alanda kullanıldığını görmek müm-
kündür. Geçirimsiz tabaka

Görsel 1.85: Akifer

Yer altı sularının yeryüzüne çıktığı yerlere kaynak denir. Kaynaklar; sularının sıcaklığına, kimyasal bile-
şimlerine ve yeryüzüne çıkış tarzlarına göre farklılık gösteririr. Yer altı suyunun vadi yamacı tarafından ke-
silmesiyle vadi (yamaç) kaynağı oluşur (Görsel 1.86). Bu kaynaklar, genellikle vadi içleri ile vadi yamaçlarında
görülür. Vadi kaynaklarının akımı; yer altı sularının beslenme derecesine, sızan ve aşağıya doğru süzülen
suların miktarına göre değişkenlik gösterir.

Vadi kaynağı Geçirimli tabaka
Akifer

Geçirimsiz tabaka

Görsel 1.86: Vadi kaynağı

Düden

Karstik kaynak Karstik kaynaklar; yer altı sularının ki-
(Voklüz) reç taşı, alçı taşı ve kaya tuzu gibi suda kolay
çözünebilen kayaçların arasında birikerek
tekrar yeryüzüne çıkması sonucu oluşur.
Bazı karstik kaynaklar da yer üstü sularının
düdenlerden (suyutan) yer altına girerek
yoluna devam etmesi ve tekrar yeryüzüne
çıkmasıyla oluşur. Bu tip bol akımlı karstik
kaynaklara voklüz adı verilir (Görsel 1.87).
Karstik kaynaklar bol miktarda kireç içerir.
Karstik kayaçlar

Görsel 1.87: Karstik kaynak
83