Page 25 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

Bİlgi Kutusu

İzobar haritalarında görülen basınç farklılıklarının
temel nedeni yeryüzünün eşit ısınmamasıdır. Yeryüzün-
deki iki nokta arasındaki yatay basınç farkına basınç YB
gradyanı ya da barometrik eğim denir.

AB

4. Dinamik Etkenler

Dünya’nın şekli ve günlük hareketi sonucunda sürekli basınç kuşakları oluşmuştur (Şekil 1.40).
Termik Yüksek Basınç
90 o
TYB
60 o Dinamik Alçak Basınç
DAB Sıcaklığın yıl boyunca yüksek olduğu Ekva-
30 o Dinamik Yüksek Basınç tor’da sürekli alçak basınç koşulları etkilidir.
DYB
0 o Termik Alçak Basınç Ekvator’dan yükselen hava, kutuplara doğ-
TAB ru gitmeye çalışır. Ancak 30° enlemlerinde
sıkışarak alçalır ve dinamik yüksek basınç
30 o Dinamik Yüksek Basınç kuşaklarını oluşturur.
DYB
60 o Dinamik Alçak Basınç 30° ve 90° enlemlerinden doğan rüzgârların
DAB çarpışarak yükseldiği 60° enlemlerinde di-
TYB namik alçak basınç kuşakları oluşur.
90 o
Termik Yüksek Basınç Kutuplarda sıcaklığın yıl boyunca düşük, yer
çekiminin ise fazla olması nedeniyle sürekli
Şekil 1.40: Sürekli basınç merkezleri yüksek basınç koşulları etkilidir.

coğrafi UYGULAMA

Aşağıdaki görsellerde bazı basınç merkezleri ve bu merkezlerde etkili olan rüzgârlar gösterilmiştir.
I II III IV

90 o

60 o
Görselleri inceleyerek basınç merkezleri ile ilgili soruları cevaplayınız. o
1. Hangi merkezler yüksek basınca sahiptir? 30
2. Basınç merkezleri hangi yarım kürede yer almaktadır? 0 o
3. Basınç merkezlerinin hangi sürekli basınç kuşağı üzerinde bulunduğunu 30 o
yandaki şekil üzerinde gösteriniz.
60 o

90 o

DOĞAL SİSTEMLER 99