Page 112 - Defterim - Felsefe 10

9. Etkinlik: Aşağıda Sokrates’in sofist Menon ve köle ile diyaloğundan bir kesit
verilmiştir. Diyalogdan yararlanarak soruları cevaplayınız.

Sokrates: (...) Hiçbir şey öğretmediğim Sokrates: Peki, ya köşedekinde?
hâlde, ona neler bulduracak Köle: İki.
göreceksin. Ben onu sorguya
Sokrates: Dört ikinin nesidir?
çekmekten başka bir şey yapma-
Köle: İki misli.
yacağım. Sen de ona düşüncesi-
ni sorularımla söyletecek yerde Sokrates: Öyleyse bu kare kaç ayaklıktır?
ders vermeye kalkışmamam için Köle: Sekiz.
bana göz kulak ol. (Köleye dö-
Sokrates: Hangi çizgi üzerine kurulmuş?
nerek) Cevap ver bakalım. Önü-
Köle: Şunun üzerine.
müzde dört ayaklık bir şekil var,
değil mi? Sokrates: Dört ayaklı karede bir açıdan
ötekine giden çizgi üzerinde
Köle: Evet.
değil mi?
Sokrates: Ona, kendisine eşit olan şu şekli
Köle: Evet.
de ekleyebiliriz, değil mi?
Sokrates: İşte bu çizgiye bilginler köşegen
Köle: Evet. derler. Adı böyleyse, Menon’un
Sokrates: Sonra boş kalan şu köşeyi de kölesi, iki misillik kare bu köşe-
doldurabiliriz. gen üzerine kurulur.
Köle: Tamamıyla. Köle: Evet, öyle, Sokrates.
Sokrates: Şimdi elimizde birbirine eşit Sokrates: Ne dersin, Menon, bu delikanlı
dört şekil var, değil mi? kendinin olmayan bir tek şey
söyledi mi?
Köle: Evet.
Menon: Hayır, hep kendinin olan şeyleri
Sokrates: Bunların hepsi birden ilk şekil-
söyledi.
den kaç kere büyük oluyor?
Sokrates: Ama, demin de dediğimiz gibi,
Köle: Dört kere.
bunları bilmiyordu, değil mi?
Sokrates: Ama hatırlarsın, bizim aradı-
Menon: Evet, hakkın var.
ğımız, iki kere büyük olan bir
Sokrates: Öyleyse bu sanılar onda zaten,
şekildi.
vardı. Doğru değil mi?
Köle: Şüphesiz.
Menon: Evet.
Sokrates: Her karenin bir açısından öteki
Sokrates: Demek ki bilmediği şeyler üze-
açısına çizdiğimiz çizgi onu iki
rinde bile insanın kendiliğinden
eşit bölüme ayırmıyor mu?
doğru sanıları olabilirmiş.
Köle: Ayırıyor.
Menon: Bu açıkça görünüyor.
Sokrates: İşte yeni bir kareyi çeviren, bir-
Sokrates: Şimdi bu doğru sanılar onda
birine eşit dört çizgi.
bir rüyaymış gibi belirdiler.
Köle: Görüyorum. Ama o aynı şeyler üzerinde sık

Sokrates: Şimdi düşün. Bu karenin büyük- sık ve türlü türlü sorguya çeki-
lüğü ne kadardır? lirse şüphe yok ki bunlara dair
en doğru bilgiyi elde edecektir.
Köle: Bulamıyorum.
Sokrates: Ortadaki karede bu yarımlardan
kaç tane var?
Platon, Diyaloglar
Köle: Dört.
(Aslına sadık kalınarak kısaltılmıştır.)

110