Page 193 - Defterim - Felsefe 10
P. 193
3. ÜNİTE
7. Nietzsche’ye göre insanlar güçlüler ve zayıflar diye 9. Kant’a göre ahlaklı davranış hesap yapmadan dav-
ikiye ayrılırlar. Zayıflar güçlüleri kıskanır. Bu olum- ranmaktır. Yani hiçbir koşula bağlı olmayan buyruk
suz hislerden de yeni bir değerler kümesi yaratılmış- söz konudur. Bu durumda istediğimi -zenginlik, mut-
tır. Onlar, Aristokratların kahramanlık değerlerini luluk, zevk gibi- elde etmek için hareket etmem, akıllı
tersine çevirerek Aristokratlar gibi gücü ve kudreti bir varlık olarak kim nasıl davranırsa ben de öyle
kutsamak yerine, cömertliği ve zayıfa yönelik kaygıyı davranırım. Sözgelimi, alışveriş yaptıktan sonra geri
erdeme dönüştürmüşlerdir. Bu köle ahlakı güçlünün aldığım para fazla çıkar ve fazla parayı hiç tereddüt-
eylemlerini kötü, kendisi gibi olanların hislerini ise süz satıcıya geri verirsem bu ödeve uygun bir dav-
iyi görür. Bu ahlak, insanların zayıflıklarını ön plana ranıştır. Dolayısıyla Kant’ın formülasyonu “Öyle
çıkaran, yaşam gücünün eksilmesine sebep olan ah- davran ki, davranışın temelindeki ilke, tüm insanlar
laktır. Hristiyanlıktan türeyen bu ahlakın her bireye için geçerli olan evrensel ilke veya yasa olsun.” şek-
eşit değere sahipmiş gibi davranması ciddi bir hata- lindedir.
dır. Zayıflara yönelik Hristiyan merhamet ahlakının Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarı-
karşısında güçlü insanların oluşturduğu efendi ahla- lamaz?
kı vardır. Efendi ahlakı güç istenciyle oluşan üstün A) Ben duygusuyla yapılan eylemler ahlaki değildir.
insan ahlakıdır. Üst insan çağının geleneksel ahlaki
kurallarının kendini engellemesine izin vermeyen, B) Koşulsuz buyruk, eylemin muhtemel sonuçlarını
kendini aşmış insandır. dikkate alarak ortaya çıkar.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarıla- C) Bir eylem, ödev duygusu içerisinde yapılmış ise
maz? ahlakidir.
A) İyilik ahlakının kökeninde kıskançlık bulunur. D) Objektif evrensel ahlak yasası mümkündür.
B) Efendi ahlakı, üst insanın güç istencini ifade eder. E) Başkalarını kandırmanın ahlaki olmadığını düşü-
C) Hristiyanlık değerleri, insanlığın gelişiminde en- nerek yapılan eylem ahlaki değer taşır.
geldir.
7. Bölüm: A hlak Felsefesi
D) Köle ahlakı, her bireyi eşit değere sahip olarak
görmez.
E) Mevcut ahlak sistemini zayıf insanlar oluşturur.
8. Karşıdan karşıya geçen bir engelliye yardım edebi- 10. Bentham için insan eylemlerinin amacı mutluluktur.
lirim veya otobüsü kaçırmamak için kimseye yardım Çünkü insan doğası gereği acıdan kaçarak hazza
etmeden hızlıca karşıya geçebilirim. Burada engelli ulaşmayı ister ve bu haz onu mutlu kılar. İnsanın
bireye yardım etmemi tercih ettirecek olan sezgidir. mutluluğu çevresindeki insanların mutluluğuyla il-
Bu sezgiye uygun hareket edersem iyi ve ahlaki olanı gilidir. Çünkü insan sadece kendi eylemlerinin etkisi
yapmış olurum. Bu demektir ki kendi sezgime uya- altında değildir, bir arada yaşadığı insanların ey-
rak hem kendim hem de başkası için iyi olanı yapmış lemlerinin de etkisi altındadır.
olurum. Bu parçaya göre Bentham tarafından savunulan
Bu parçadaki görüşü savunan bir kişi için aşağıda- faydacı ahlak anlayışının temelinde aşağıdakiler-
kilerden hangisi söylenebilir? den hangisi bulunmaktadır?
A) Evrensel ahlak yasasını sübjektif bir temele da- A) Mutluluk, bireyin tek başına elde edebileceği bir
yandırmaktadır. şeydir.
B) Evrensel ahlak yasasına ulaşılamayacağını sa- B) Haz bireyin faydası ön planda tutularak seçilirse
vunmaktadır. ancak mutluluğa götürür.
C) Sezgiyi mutluluğun temeli olarak görmektedir. C) Ahlaki açıdan doğru eylem, en çok sayıda insana
D) Ortak ahlaki ilkeleri insan dışında aramaktadır. en büyük mutluluğu getiren eylemdir.
E) Ahlakın objektif bir temeli olduğunu savunmak- D) İnsanlar toplum içindeki kurallara kendi istekle-
tadır. ri ile uyarak eylemde bulunurlar.
E) Bireysel iyilik, doğru ya da yanlışın ölçüsü olmak-
tadır.
191
