Page 95 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

HALK EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ

Halk Edebiyatı

1) Anonim Halk 2) Dinî-Tasavvufi 3) Âşık Edebiyatı
Edebiyatı (Tekke) Halk Edebiyatı

İslamiyet öncesi Türk edebiyatının devamıdır.

Şiirlerin nazım birimi dörtlüktür. Ancak çok
az da olsa türkülerde ve ninnilerde üçlü, beşli
söyleyişler görülür.

Aruzla yazılan şiirler olmakla birlikte
kullanılan asıl ölçü hece ölçüsüdür. Çoğunlukla
yedili, sekizli, on birli kalıplar kullanılmıştır.

Nazım biçimi olarak mâni, türkü, koşma,
semai, varsağı, destan kullanılmıştır.

Nazım türü olarak ninni; güzelleme, koçaklama,
taşlama, ağıt; ilahi, deme, nefes, nutuk,
devriye, şathiye kullanılmıştır.

Şiirlerde aşk, doğa, ayrılık, özlem, ölüm, din ve tasavvuf konularının yanı sıra
toplumu ilgilendiren sorunlara yer verilmiştir.

Ürünlerde halkın somut yaşantısı görülür.

Şiirlerde genellikle yarım kafiye ve redif kullanılmıştır.

Dil sade, halkın kullandığı günlük konuşma dilidir.

Âşık veya ozan adı verilen halk şairleri, genellikle okuma yazma bilmeyen,
usta-çırak ilişkisiyle yetişen kişilerdir.

Okuma yazma bilen, iyi bir eğitim alan, aruz veya heceyle şiir yazan, kentlerde
yaşayan halk şairlerine “kalem şairi” denir.

Şairler şiirlerini genellikle saz eşliğinde, doğaçlama olarak söylemişlerdir.

Saz şairlerinin şiirleri “cönk” adı verilen, uzunlamasına açılan, ensiz defterlerde
toplanmıştır.

Masallar, halk hikâyeleri, efsaneler, bilmeceler, fıkralar, geleneksel Türk tiyatrosu
ürünleri, atasözleri ve deyimler anonim halk edebiyatı nesir örnekleridir.

93