Page 41 - Defterim Biyoloji - 9

1.
Ünite Yaşam Bilimi Biyoloji

3. Proteinler
● Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) atomlarına ek olarak
kükürt (S) içerebilen proteinler, canlıların yapısında en çok bulunan
organik moleküldür.

● Yapı taşları amino asitlerdir. Amino asitlerin peptit bağıyla bağlan-
ması sonucu meydana gelir.
● Bir amino asidin yapısı merkezde karbon atomuna bağlı sabit ve de-
ğişken gruplardan meydana gelir. Hidrojen atomu, amino ve karboksil
grubu sabit grubu oluşturur ve tüm amino asitlerde aynıdır. Radikal
(değişken) grup amino asitlerde farklılık gösterir.
● Radikal grup, amino asidin çeşidini belirler.

● Amino asitler amfoter özelliktedir; asitler karşısında baz, bazlar kar-
şısında asit gibi davranır.

● Yapısal ve işlevsel olarak çeşitlilik gösteren proteinler 20 çeşit amino
asidin farklı sayı ve dizilişle bir araya gelmesiyle oluşur.
● İnsan vücudunda 20 çeşit amino asitten 12 tanesi sentezlenirken 8
tanesi sentezlenemez. Bu durumda 8 amino asidin dışarıdan alınması
gerekir.
Proteinler DNA mo-
● Dışarıdan hazır olarak alınması gereken amino asitlere temel (esansi-
lekülündeki şifreye
yel, zorunlu) amino asitler denir.
göre sentezlenir.

● Bir amino asidin karboksil grubu ile diğer bir amino asidin amino
grubu arasında peptit bağı kurulmasıyla protein oluşumu, peptitleşme
olarak adlandırılır.
Peptit bağı

H H H O H
H O H O H O
+ Enzim + H 2 O
N C C N C C N C C N C C
H OH H OH H OH
R R R H R
Amino asit Dipeptit

Kurulan bağ çeşi- Peptit bağının oluşumu
di (amino asitlerin ● İki amino asit dipeptit, üç amino asit tripeptit, çok sayıda amino asit
bağlanma biçimi) ile polipeptitleri meydana getirir. Bazı proteinler, birden fazla polipeptit
protein sentezinin zincirinini içerebilir. Proteinlerin işlevsel yapısı polipeptit zincirlerin üç
gerçekleştiği organel, boyutlu katlanmaları sonucu oluşur.
protein çeşitliliğine
etki etmez. Peptit bağı
Dehidrasyon
aa 1 + aa 2 aa 1 aa 2 + H O
2
Hidroliz
Amino asit + Amino asit 2 Dipeptit Su
1
Dipeptit oluşumu

Dehidrasyon
+ + +........+
aa 1 aa 2 aa 3 aa n Polipeptit + (n-1) H 2 O
Hidroliz
Polipeptit oluşumu

40