Page 42 - Defterim Biyoloji - 9

Canlıların Yapısında 2.
Bulunan Temel Bileşikler Bölüm
● Protein sentezi ribozomda gerçekleşir.
● Yüksek sıcaklık, pH, basınç ve yoğun tuz içeren ortamlar, radyasyon
vb. etkenler proteinlerin yapısının bozulmasına neden olur. Bu olay
denatürasyon olarak adlandırılır.

● Denatüre olmuş bir protein işlev-
selliğini kaybeder ancak besin değe-
rini kaybetmez. Örneğin yumurta
Yüksek
sıcaklık pişirildiğinde içeriğindeki protein
denatüre olur fakat yumurtanın
besin değerinde değişiklik olmaz.

● Bazı durumlarda denatüre olan
proteinin yapısı eski hâline dönebilir. Bu durum renatürasyon olarak
adlandırılır.

● Kıvırcık saçlı birinin saçlarını düzleştirmesiyle saçtaki keratin prote-
ininin doğal formu bozulur (denatüre olur). Saç yıkanıp eski hâline
döndüğünde denatüre olan keratin proteini doğal formuna döner .
Protein çeşitliliğine
Proteinlerin Canlılar etki eden faktörler;
İçin Önemi
Vücut savunmasında görevli antikorlar protein yapılı DNA’daki baz
diziliminin farklı
olduğundan proteinler bağışıklıkta görev alır.
olması,
Vücutta oksijen ve karbondioksidin taşınmasını sağlayan Amino asit çeşidi,
hemoglobin protein yapılıdır. Amino asitlerin
diziliş sırası,
Kas kasılmasını sağlayan yapılardan aktin ve miyozin Amino asitlerin
iplikleri protein yapılı olduğundan proteinler kasların kasılıp sayısıdır.
gevşemesinde görev alır.
Kanın damar dışında pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen ve
protrombin protein yapılıdır.

Albümin ve globulin proteinleri kanın osmotik basıncını
dengeler.
Keratin proteini saç, kıl, tırnak, tüy, boynuz ve derinin
yapısına katılır.

Bazı hormonlar (insülin, glukagon vb.) protein yapılı
olduğundan proteinlerin düzenleyici rol oynadığı ifade edilebilir.
Hücre zarının yapısında glikoprotein (karbonhidrat+protein)
şeklinde bulunup hücreye karakteristik özellik katar.

Proteinler, vücudun çatısını oluşturur. Protein bakımından
yetersiz beslenme durumunda büyüme ve gelişme geriliği,
bağışıklık sisteminde zayıflama, yaraların geç iyileşmesi vb.
durumlarla karşılaşılabilir.

Uzun süreli açlık durumlarında karbonhidrat ve lipit
depoları tükendiğinde vücuttaki proteinler enerji verici olarak
kullanılmaya başlar. Bu durum insan sağlığı için tehlike arz eder
hatta ilerleyen evrelerde vücutta ağır yıkımlara ve insanın ölüme
neden olabilir.

41