Page 46 - Defterim Biyoloji - 9

Canlıların Yapısında 2.
Bulunan Temel Bileşikler Bölüm
Enzimlerin Genel Özellikleri

● Enzimlerin etki ettiği maddeye substrat adı verilir.

● Enzim ve substrat arasında anahtar-kilit uyumu vardır. Enzim,
aktif bölgesinden substrata bağlanır; enzim substrat kompleksi oluşur
ve substrat ürüne dönüşür.

● Tepkimeden yapısı değişmeden çıkan enzimler, bu özelliğinden dolayı
tekrar tekrar kullanılabilir. Yapısı bozulan enzim parçalanır ve yeni-
den üretilir.

● Enzimler genellikle protein yapılı olduklarından DNA kontrolünde
sentezlenir. Hücre içinde üretilir ancak işlevini hem hücre içi hem
de hücre dışında gerçekleştirebilir. Örneğin sindirim enzimleri hücre
dışında ve sindirim kanalında işlev görür.

● Canlı vücudunda büyük öneme sahip olan enzimlerin üretilememesi
ve eksik olması durumunda canlının metabolik aktivitelerinde aksa-
malar görülür.

● Bazı enzimler çift yönlü çalışır. Karbonik anhidraz enzimi buna ör-
nek verilebilir.

Akciğer kılcallarında

CO +H O Karbonik anhidraz enzimi H CO 3
2
2
2
Doku kılcallarında

● Bazı enzimler takım hâlinde çalışır. Bu durumda bir enzimin ürünü
diğer bir enzimin substratıdır.

Gen 1 Gen 2 Gen 3

Enzim 1 Enzim 2 Enzim 3
A B C D

Substrat Ürün Ürün Son ürün
substrat substrat

Son ürün miktarı yeterli seviyeye geldiğinde
enzim-1’e bağlanır ve reaksiyonun durmasına
neden olur.

● Enzimler, substratının görev aldığı tepkime çeşidinin ya da etki et-
tiği kimyasal bağ çeşidinin sonuna “-az” eki getirilerek isimlendirilir.
(lipaz, maltaz, peptidaz, hidrolaz). İnaktif hâlde bulunan enzimlerin
sonuna ise “-jen” eki getirilir (pepsinojen, tripsinojen). Bu enzimler
aktifleşince pepsin ve tripsin adını alır.

45