Page 164 - Defterim TDE 9

Tariz
Söylenen sözün ya da kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında tamamen tersini
kastetmektir.

ÖRNEK Üç parmak noksan ölç ölçersen kile

Tatlı söz konuşma bir kimseyle
Dört kuruşa sekiz kuruş et hile
Hilekârlık hoş sanattır usanma
Huzurî

Çözümleme: Bu dizelerde söyleyici; kişinin dürüst olmasını, ölçüde hile
yapmamasını, tatlı söz söylemesini kast ederek tariz sanatı yapmıştır.

İrsalimesel
Sanatçının bir düşünceyi pekiştirmek amacıyla ifadesini bir atasözü veya atasözü
değerinde sözle kuvvetlendirmesidir.

ÖRNEK Dadaloğlu der ki belim bükülür
Gözümün gevheri yere dökülür
Yalnız taştan duvar olmaz yıkılır
Koç yiğide emmi dayı il gerek
Dadaloğlu

Çözümleme: Söyleyici, “Yalnız taş duvar olmaz.” atasözünü kullanarak
“irsalimesel” sanatı yapmıştır.

Mübalağa (Abartma)
Sözün etkisini artırmak için bir olayı, durumu ya da gerçeği olduğundan çok büyük ya
da çok küçük gösterme sanatıdır. Başarılı bir mübalağanın ilgi çekici ve nükteli olması
gerekir.

ÖRNEK Göl sanırdık ne zaman dalsak ela gözlerine,

Seyrederdik seni günlerce gülistan yerine.

Aramazdık gece mehtabı yüzün parlarken
Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken
Faruk Nafiz Çamlıbel

Açıklama: Beyitte söyleyici, sevgilinin yüzünün parlaklığını aydan ve
güneşten üstün tutarak mübalağa sanatı yapmıştır.

162