Page 161 - Defterim TDE 9

ÖRNEK Altın rengi gözleri yanan bir semaverdi,

Ilık bir çay kokusu akardı saçlarından.
Yaşar Nâbi Nayır

Çözümleme: Bu dizelerde semaver, çay, ılık, koku kelimeleri birbiri ile
anlamca ilişkilidir.

Tezat (Karşıtlık)
İki düşünce, duygu ve hayal arasında birbirine karşıt nitelikleri bir arada söyleme
sanatıdır.

ÖRNEK Ne siyah eylemiş bu nasiyeyi

Saçımı bembeyaz eden bahtım.
Abdülhak Hamid Tarhan

Çözümleme: Bu dizelerde siyah nasiye (alın) mecaz anlamda, beyaz saç
gerçek anlamda kullanılarak baht kelimesi etrafında tezat sanatı yapılmıştır.

ÖRNEK Bilmez idim bilmek ağzın sırrını düşvâr imiş

Ağzını yok dediler dediklerince var imiş.
Fuzûlî

Çözümleme: Bu dizelerde var ve yok kelimeleriyle tezat yapılmıştır.

Telmih (Hatırlatma)
Dizelerde geçmişteki bilinen bir olaya, efsaneye, ünlü bir kişiye, yaygın bir inanışa,
bir şiire, bir atasözüne işaret edip onu anımsatmaya telmih denir. Telmih sanatının
anlaşılmasında ortak kültürün önemi büyüktür.

ÖRNEK Yeryüzünde ben ürettim veremi
Lokman Hekim bulamadı çaremi
Aslı için kül eyledim Kerem’i
İbrahim’in atıldığı kor benim
Cemal Safi

Çözümleme: Dizelerde Lokman Hekim’in doktorluğuna, Kerem ile Aslı’nın
aşk hikâyesine ve Hz. İbrahim’in ateşe atılması kıssasına telmih yapılmıştır.

159