Page 160 - Defterim TDE 9

Teşhis ve İntak (Kişileştirme ve Konuşturma)
Teşhis, insan dışındaki varlık veya kavramlara insana ait özelliklerin verilmesidir. İnsan
kişiliğinde gösterilen bu varlıkları konuşturmaya da intak denir. İntak sanatının olduğu
Bilgi Havuzu yerde mutlaka teşhis vardır çünkü konuşma insana özgüdür.
Teşhis sanatının
olduğu her yerde BİZİM GİBİ
kapalı istiare Arzulu mudur acaba
bulunur. Çünkü Bir tank, rüyasında
insan özelliği Ve ne düşünür tayyare
verilen varlık veya ÖRNEK Yalnız kaldığı zaman?
kavramlar, insana
benzetilir ama Hep bir ağızdan şarkı söylemesini,
insan söylenmez. Sevmez mi acaba gaz maskeleri,
Ay ışığında?

Ve tüfeklerin merhameti yok mudur
Biz insanlar kadar olsun?
Orhan Veli Kanık

Çözümleme: Yukarıdaki şiirde tankın rüya görmesi, tayyarenin düşünmesi,
gaz maskelerinin şarkı söylemeyi sevmesi, tüfeklerin merhametinin
olmaması insana özgü durumlar olduğu için bu varlıklar kişileştirilmiştir.

ÖRNEK İKİLİ Arif Damar, Acı Ertelenirken
Akıl ersin ermesin sevdama
Senden yanayım dedi yeşeren dal senden yana

Çözümleme: Bu şiirde dal konuşturularak intak sanatı yapılmıştır.
Konuşmak insana özgü bir davranış olduğu için aynı zamanda teşhis
sanatına başvurulmuştur.

Tenasüp (Uygunluk)
Aralarında anlam bakımından ilişki bulunan iki ya da daha fazla sözcüğün bir dize, be-
yit ya da dörtlükte kullanılmasıdır.

ÖRNEK Koyun verdi kuzu verdi süt verdi
Yemek verdi ekmek verdi et verdi
Kazma ile döğmeyince kıt verdi
Benim sâdık yârim kara topraktır
Âşık Veysel

Çözümleme: Bu dörtlükte koyun, kuzu, süt; yemek, ekmek, et kelimeleri
arasında anlam ilişkisi vardır. Şair bu kelimeleri bir arada kullanarak
tenasüp sanatına başvurmuştur.

158