Page 159 - Defterim TDE 9

İstiare (Eğretileme)
Teşbihin temel ögelerinden benzeyen veya kendisine benzetilenden birinin söylenip
diğerinin söylenmediği edebî sanata istiare (eğretileme) denir. Bilgi Havuzu
Kendisine
benzetilenin
söylendiği
Geçerken şu yere uğradı yolum
ÖRNEK Bu yerlerde böyle güzel olur mu istiarelere açık,
Kuğum seni uçurmuşlar gölünden
benzeyenin
Bu göllerde böyle kuğu olur mu
istiarelere kapalı
Gevherî söylendiği
istiare denir.
Çözümleme: Yukarıdaki dörtlükte sevgili kuğuya benzetilmiş ancak
sevgiliden söz edilmemiştir. Yine aynı dörtlükte sevgilinin yaşadığı yer göle
benzetilmiş, o yerden söz edilmemiştir.

ÖRNEK Yaprak döker bir yanımız
Bir yanımız bahar bahçe
Hasan Hüseyin Korkmazgil
Çözümleme: Söyleyici, kendini sonbaharda yaprak döken bir ağaca
benzetmiş; ağacı söylememiştir.

Mecazımürsel (Ad Aktarması)
Benzetme ilgisi söz konusu olmadan bir sözün iç-dış, parça-bütün, neden-sonuç,
sanatçı-eser vb. ilişkisi yönüyle başka bir söz yerine kullanılmasıdır.

Güzel günler göreceğiz çocuklar,
ÖRNEK ceğiz…
güneşli günler
göre-

Motorları maviliklere süreceğiz çocuklar,
ışıklı maviliklere
süre-
ceğiz…
Nazım Hikmet
Çözümleme: Söyleyici, teknenin bir parçası olan “motor”u söyleyerek
parça-bütün ilişkisiyle tekneyi kastetmektedir.

ÖRNEK Hayattan canlı ölüm, günahtan baskın rahmet;

Beyoğlu tepinirken ağlar Karacaahmet...
Necip Fazıl Kısakürek

Çözümleme: Söyleyici, Beyoğlu ifadesiyle yer-topluluk ilgisi kurup
Beyoğlu’nda yaşayan insanları; Karacaahmet ifadesiyle Karacaahmet
Mezarlığı’nı ziyaret eden insanları kastetmiştir.

157