Page 123 - Biyoloji

BİYOLOJİ
12

Kök,.Gövde.ve.Yapraklarından.Yararlanılan.Bitkiler
Bitkiler.günlük.hayatta.besin.üretiminde;.kıyafet,.mobilya.ve.kâğıt.ya-
pımında;. inşaat. alanında. ve. hastalıkları. tedavi. etmede. kullanılabilir..
Sağlıklı.beslenmek.için.sebze.ve.meyveler.günlük.öğünlerde.mutlaka.
tüketilmelidir..Bitkiler,.içerdikleri.etkili.bileşikler.nedeniyle.hastalıkların.
tedavisinde.de.kullanılır..Tedavi.ve.hastalıkları.önleyici.olarak.ilaç.yapı-
mında.kullanılan.bitkilere.tıbbi.bitkiler.adı.verilir..Tedavi.amaçlı.olarak.
bu.bitkilerin.genellikle.yaprak,.kök,.çiçek,.tohum,.kabuk.gibi.kısımları.
veya.tamamı.kullanılır..Günümüzde.tıbbi.ve.aromatik.bitkiler;.ilaç,.par-
füm,.kozmetik,.diş.macunu,.sabun,.şeker.sanayisinde.ve.baharat.ya-
pımında.yaygın.olarak.kullanılmaktadır..Tıbbi.bitkilere;.kekik,.adaçayı,.
biberiye,.kantaron,.zencefil,.ıhlamur,.ekinezya,.nane,.tarçın,.fesleğen,.
defne.ve.papatya.örnek.verilebilir.

BİTKİ GELİŞİMİNDE HORMONLARIN ETKİSİ
Büyüme,.hem.hücre.bölünmesini.hem.de.hücre.genişlemesini.içerir..
Yeni.oluşan.hücrelerin.büyümesini,.farklılaşma.aşaması.izler..Farklı-
laşma,.hücrelerdeki.aktif.gen.bölgesinin.değişmesiyle.gerçekleşir..Aktif.
hâle.gelen.genlerin.ürünleri,.doku.ve.organların.şekil.almasını.sağlar..
Büyüme.ve.gelişme,.genler.tarafından.kontrol.edilse.de.büyümede.çev-
resel.faktörler.ve.hormonlar.da.oldukça.önemlidir.

Bitkilerde.üretilen.başlıca.hormonlar;.oksin,.giberellin,.sitokinin,.etilen.
ve.absisik.asittir..Bu.hormonlardan.oksin,.sitokinin.ve.giberellin.hormon-
ları.büyümeyi.teşvik.ederken;.etilen.ve.absisik.asit,.büyümeyi.engeller.
Oksin

Bitkinin.sürgün.uçlarında.(meristem.dokularında),.gelişmekte.olan.genç.
yapraklarında,.tohum.embriyosunda.ve.gelişmekte.olan.meyvelerinde.
sentezlenir..Bitkinin.bu.meristematik.bölgelerinde.mitozu.hızlandırır.ve.
büyümeyi.sağlar..Oksinler,.hücre.duvarına.etki.ederek.hücrenin.uza-
masını. ve. büyümesini. sağlar.. Hücrelerde. farklılaşmayı,. teşvik. eder..
Meyve.gelişimini.uyarır,.yaprak.ve.meyvelerin.dökülmesini.engeller.
Giberellin
Giberellin;.bitki.kökü,.genç.yapraklar,.tohum.embriyosu.ve.meristema-
tik. dokularda. üretilir.. Tohumu. uyku. hâlinden. çıkararak. (dormansinin.
kırılması).çimlenmeyi.başlatır..Protein.sentezini.hızlandırır..Çimlenme-
de.rol.oynayan.ve.nişastayı.parçalayan.hidroliz.enzimlerinin.sentezini.
teşvik. eder.. Hücre. bölünmesini. uyararak. gövde. boyunun. uzamasını.
sağlar..Bu.nedenle.giberellin.eksikliğinde.cüce.bitkiler.oluşur..Giberellin.
çiçeklenmeyi.teşvik.eder..Meyvenin.sayısını.ve.büyüklüğünü.artırır..Bu.
özelliği.tarımsal.üretim.açısından.önemlidir.
Sitokinin
Kök.uçlarında.üretilir.ve.bitkinin.topraktan.aldığı.suyla.diğer.organlara.
taşınır..Ayrıca.tohumdaki.embriyo.ve.büyümekte.olan.yaprak.ve.mey-
velerde.de.üretilir..Hücre.bölünmesini.teşvik.eder.Sitokininler.yapraklar-
da.yaşlanmayı.geciktirir..Sitokininler.azaldığında.yapraklar.hızla.yaşla-
nır.ve.dökülür.

122