Page 66 - Biyoloji

BİYOLOJİ 11

Humoral (Sıvısal) Bağışıklık
Her toksin ya da organizma, kendine özgül protein veya polisakkarit ya-
pıda bileşik taşır. Vücuda yabancı bu maddelere antijen adı verilir. B
lenfositleri antijenlere karşı antikor adı verilen özel proteinler üretir ve
bunları plazmaya verir. Bu olaya humoral bağışıklık denir.

B lenfositler antijene özgü antikor üretir. Üretilen antikorlar antijenle bağ-
lanır ve antijeni etkisiz hâle getirir. Antikorların antijenleri etkisiz hâle ge-
tirdiği bu tepkiye birincil yanıt denir. B lenfositlerinin bazıları ise kanda
kalarak hafıza hücrelerine dönüşür. Vücut aynı hastalık etkeni ile tekrar
karşılaşırsa hafıza hücreleri hızlı ve daha güçlü bir bağışıklık tepkimesi
oluşur. Buna ikincil yanıt denir. İkincil yanıt bazı bulaşıcı hastalıkların
bir kez geçirildikten sonra bireyin tekrar hasta olmamasını sağlar. İkincil
yanıtın oluştuğu süreçte vücut farklı bir antijenle karşılaşırsa o antijene
karşı tepki birincil yanıt şeklindedir (Grafik 3.1).

1000
Antijene karşı Hafıza hücrelerinin
Kandaki antikor düzeyi 100 (birincil yanıt) etkisiyle oluşan antikorlar
oluşan antikorlar

(ikincil yanıt)

10

Hafta
1 2 3 4 9 10 11 12 13 14
Antijenle ilk
karşılaşma Antijenle Başka bir antijenle
tekrar ilk karşılaşma
karşılaşma

Grafik 3.1 Bağışıklık özgüllüğü

Hücresel Bağışıklık
T lenfositlerin rol aldığı bağışıklığa hücresel bağışıklık denir. T lenfo-
sitler antijenlere doğrudan temas ederek onları yok eder. T lenfo-
sitleri kanser hücreleri üzerine de etkilidir.

Aktif ve Pasif Bağışıklama

Vücut, yabancı antijenlerle doğrudan karşılaşınca antijenlere karşı tepki
verir. Bir başka deyişle antikorlar ve T hücreleri, antijenlere karşı kişinin
kendi bağışıklık sistemi tarafından üretilir. Bu tip bağışıklamaya aktif
bağışıklama adı verilir. Aktif bağışıklama, aşılamayla veya mikrobik bir
hastalık geçirerek kazanılır. Kişiye onu hasta etmeyecek ancak kimya-
sal olarak antijenleri taşıyan ölü mikroorganizmalar verilerek kişide bağı-
şıklık oluşturması sağlanır. Bu işleme aşılama (bağışıklama) denir

65