Page 69 - Biyoloji

BİYOLOJİ
11

SOLUNUM SİSTEMİNİN YAPISI, GÖREVİ VE

İŞLEYİŞİ
Solunum, dış solunum ve iç solunum olmak üzere iki aşamalıdır. Akci-
ğerdeki alveoller ve bunları saran kılcal damarlarla solunum gazlarının
difüzyonu dış solunum olarak adlandırılır. Doku kılcallarıyla doku hüc-
releri arasındaki gazların difüzyonuna ise iç solunum adı verilir. Solu-
num sistemini oluşturan yapılar burun, yutak, gırtlak, soluk borusu ve
akciğerlerdir (Görsel 3.4). Burun, yutak, gırtlak ve soluk borusundan
oluşan bölüme üst solunum yolu denir. Bu yapılarla alınan hava aynı
zamanda temizlenir, ısıtılır ve nemlendirilir.

Burun

Yutak

Gırtlak

Soluk borusu

Bronşlar

Akciğerler

Diyafram

Görsel 3.4: Solunum sistemini oluşturan yapılar
Burun: Havanın alındığı kısımdır. Burun kılları ve mukus sayesinde
alınan havadaki toz gibi yabancı maddeler arındırılır. Burun taşıdığı
koku reseptörleriyle koku alınmasında da görev alır.
Yutak: Sindirim sistemini ve solunum sistemini birbirinden ayıran bö-
lümdür. Yutak; ağız ve burun boşluğuna, yemek borusu ve soluk boru-
suna açılır. Östaki kanalının bir ucuyla bağlantılıdır.
Gırtlak: Havanın soluk borusuna geçişini sağlar. Gırtlak kapağı, yut-
kunma esnasında gırtlağı kapatarak besinlerin soluk borusuna kaçma-
sını önler. Gırtlakta ses telleri bulunur.
Soluk Borusu: Gırtlak ile akciğer arasında bulunan yaklaşık 12 cm
uzunluğunda 2-3 cm genişliğinde bir borudur. Dıştan içe doğru bağ
dokudan, kıkırdak doku ve epitel dokudan oluşur. C harfi şeklindeki
kıkırdak doku, soluk borusunun sürekli açık kalmasını sağlar. Soluk
borusunun iç yüzeyindeki epitel hücreleri silli yapıda olup aralarında
mukus salgılayan hücreler bulunur. Soluk borusu akciğerlere geldiğin-
de sağ ve sol akciğere doğru iki kola ayrılır. Bu kollara bronş adı verilir.
Bronşlar akciğerin içinde bronşçuk (bronşiol) denilen daha ince dalla-
ra ayrılır.

68