Page 76 - Biyoloji

BİYOLOJİ 11

KABUK
BÖLGESİ
Bowman kapsülü
Distal tüp

Glomerulus
Tübül kılcalları
Getirici atardamar

Götürücü atardamar

Kan akış yönü

Proksimal tüp

ÖZ
BÖLGESİ
Henle kulpu
Toplama kanalı

Görsel 3.11: Nefronun yapısı
İDRAR OLUŞUMU

Her bir nefronda nefrona kanı getiren getirici atardamar ile kanı götüren Getirici damar Götürücü damar
götürücü atardamar arasında bir kılcal damar yumağından oluşmuş
glomerulus bulunur. Glomerulus kılcalları Bowman (Bovman) kapsü-
lü adı verilen bir kapsülle çevrilidir. Glomerulus kılcalları ve Bowman
kapsülünün oluşturduğu yapıya Malpighi cisimciği denir. Kan plaz- Glomerulus
masındaki bazı maddeler, kan basıncının etkisiyle glomerulus kılcal-
larından Bowman kapsülüne geçer. Atardamarlar arasında meydana Bowman kapsülü Süzülme
gelmiş glomerulus kılcalları çift katlı epitele sahiptir. Bu nedenle yüksek
kan basıncına diğer organlara ait kılcal damarlardan daha dayanıklı-
dır. Bowman kapsülüne geçen süzüntü, nefron tübüllerinden (kanal- Geri emilim
larından) geçerek işlenir. Sırasıyla proksimal tüpten, Henle kulpundan
ve distal tüpten geçen süzüntünün içeriği işlenerek değişir. Böbrek;
nefronlarda idrar oluşturma işlevini süzülme, geri emilim ve salgılama Kılcal
olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir (Görsel 3.12). Nefron damar
kanalı
Süzülme
Salgılama
Böbrek atardamarıyla gelen kan; oksijen, besin ve üre bakımından
zengindir. Glomerulus kılcallarında süzülme tek yönlüdür. Kan basıncı
etkisiyle pasif taşımayla gerçekleşen süzülme esnasında kan hücreleri,
plazma proteinleri ve yağ molekülleri gibi büyük moleküller Bowman
kapsülüne geçemez. Süzüntüde su, glikoz, aminoasitler, vitaminler, çe-
şitli tuzlar, üre, kreatin ve hemoglobinin yıkım ürünleri gibi atık madde- İdrar
Görsel 3.12: İdrar oluşumu
ler bulunur ve albumin de bulunabilir. Kan basıncı artarsa böbreklerde
süzülme hızı da artar.

75