Page 90 - Biyoloji

BİYOLOJİ 11

ÜREME SİSTEMİNİN SAĞLIKLI YAPISININ

KORUNMASI
Üreme sisteminin sağlıklı yapısını korumak için sağlıklı ve dengeli bes-
lenmek, alkol, tütün ve tütün mamullerinden uzak durmak çok önemli-
dir. Tütün ve tütün mamulleri kullanımı, erkeklerde sağlıksız spermin
oluşmasındaki en önemli sebeplerden biridir. Gebelikte kullanılan tütün
mamulleri, bebekte gelişim geriliğine ve düşüğe sebep olabilmektedir.

Üreme sisteminin sağlıklı yapısının korunması için kişisel hijyene dikkat
edilmelidir.Tek eşlilik ve kondom kullanımı frengi, bel soğukluğu, AIDS,
hepatit B ve hepatit C, herpes virus, papillomavirus gibi hastalıklara
karşı alınacak önemli tedbirlerdendir. Cinsel yolla bulaşan bu hastalık-
lar tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Son yirmi yılda kısırlık bir üreme
sağlığı sorunu olarak ortaya çıkmıştır.
İNSANDA EMBRİYONİK GELİŞİM SÜRECİ
Embriyonik gelişme yumurta ile spermin birleşip zigotu oluşturmasıyla
başlar. Büyüme, mitozla hücre sayısındaki artıştır. Gelişme, dokuların
ve organların yapılarındaki değişiklikler sonucu biyolojik fonksiyonla-
rındaki ilerleme ve olgunlaşmadır. Embriyonik gelişim, art arda gerçek-
leşen bir dizi hücre bölünmesiyle başlar. Zigotun hücre bölünmelerine
segmantasyon denir. Segmentasyon sonucu oluşan hücrelerden her
birine blastomer adı verilir. Nadiren bölünen iki hücre birbirinden ayrı-
lıp tek yumurta ikizlerini (monozigotik ikizleri) oluşturur.
Segmentasyon sırasında mitoz hızla gerçekleşir ancak sitoplazma mik-
tarı aynıdır. Embriyoyu oluşturan hücreler küçülür. Segmentasyon sıra-
sında oluşan hücrelerin dut şeklinde bir araya gelerek oluşturduğu ya-
pıya morula denir. Döllenmeden 6-7 gün sonra embriyo, yaklaşık 100
hücreden oluşmuş blastosist adı verilen içi sıvı dolu bir yapı olarak rah-
me ulaşır. Blastosist embriyonun blastula aşamasıdır. Embriyoda ikinci
gelişim aşaması gastrulasyondur. Gastrulasyonda üç tabakalı embriyo
oluşur. Bu embriyonik tabakalar farklılaşarak özgül organ sistemlerini
oluşturur. Gelişmekte olan embriyoda doku ve organlar hücre şekilleri-
nin değişimine, hücre göçüne ve programlanmış hücre ölümüne bağlı
olarak şekillenir (Görsel 3.23). Morula

Blastomer
Blastula

Zigot

Embriyo

Fetüs

Görsel 3.23: Embriyonik gelişim

89