Page 89 - Biyoloji

BİYOLOJİ
11

Döllenme, ikincil oosit ile spermin haploit çekirdeğinin kaynaşmasıdır.
Bu kaynaşmanın olabilmesi için öncelikle spermin baş kısmındaki çe-
kirdeğin yumurtaya girmesi gerekir. Ovulasyon sonrası geride kalan fo-
likül kesesi artığı, korpus luteumu oluşturur. Serbest kalan ikincil oosit
döllenmezse ve oogenezini tamamlayamazsa korpus luteum parçala-
nır.
Sperm yumurtaya ulaştığında yumurtanın dış tarafındaki zona pellu-
cida (zona pelusida) adı verilen jel yapıya temas eder. Zona pellucida
içinde sperm için reseptör görevi yapan molekül bulunur. Bu molekül
spermin zona pellucida'dan geçişini kolaylaştırır. Spermin akrozomun-
dan salınan enzimler jeli eriterek bir açıklık oluşturur. Bu açıklıkta sper-
min plazma zarı ile yumurtanın plazma zarı kaynaşır. Bu kaynaşma
sperm çekirdeğinin ikincil oositin sitoplazmasına girmesini sağlar. Aynı
zamanda metafaz II evresinde bekleyen bu hücrede mayozun tamam-
lanmasını uyarır (Görsel 3.22). Döllenme gerçekleşince zigotun kromo-
zom sayısı diploit olarak korunmuş olur. Döllenme sonrası hızla bölü-
nen zigot, çok hücreli bir yapıya dönüşür ve rahim duvarına gömülür.
Böylece hamilelik gerçekleşir.

Sperm çekirdeği

Sperm Zona pellucida

Yumurta
Yumurta çekirdeği
Kutup hücresi

Görsel 3.22: Döllenme

In vitro fertilizasyon, laboratuvar ortamında yumurta ile spermin birleş-
tirilerek anneye transferine dayanan bir yöntemdir. In vitro fertilizasyon
yöntemlerinden biri olan mikroenjeksiyon yönteminde ise spermin baş
kısmı yumurtanın içine enjekte edilerek döllenme sağlanır.
Embriyonun gelişmesi ve sağlıklı bir gebeliğin oluşması için rahme iyi
tutunması gerekir. Embriyonun rahme tutunabilmesi için zona pelluci-
danın yırtılması gerekir. Bu tutunmayı kolaylaştırmak için son yıllarda
yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Yardımla yuvalama denilen teknikle bu
zar üzerinde lazer kullanarak delikler açılır. Böylece döllenmiş yumurta-
nın rahme tutunması kolaylaştırılır. Bu yöntem donmuş embriyo kullanı-
lacaksa, daha önce başarısız In vitro fertilizasyon denemesi varsa veya
kadının yaşı 40’ın üzerindeyse uygulanır.

88