Page 84 - Biyoloji

BİYOLOJİ 11

DİŞİ ÜREME SİSTEMİ

Dişide üreme sistemi; yumurtalıklar (ovaryumlar), yumurta kanalları
(fallopi tüpleri), rahim (uterus), rahim ağzı (serviks) ve vajinadan oluşur
(Görsel 3.18).
Yumurta kanalı

Rahim
Endometriyum
Yumurtalık
Rahim ağzı

Vajina

Görsel 3.18: Dişi üreme sistemi

Dişilerin gonadları olan yumurtalıklar, karın boşluğunda rahmin her iki
yanında yer alır. Yumurtanın oluşumu yumurtalıklarda mayozla gerçek-
leşir. Östrojen ve progesteron adı verilen eşey hormonları yumurtalık
tarafından üretilir. Yumurtalıklar foliküllerle doludur. Her bir folikülde oo-
sit adı verilen kısmen gelişmiş yumurta hücreleri ve destek hücreleri yer
alır. Destek hücreleri, yumurtanın oluşumu ve gelişimi sırasında yumur-
tayı beslemekle ve korumakla görevlidir. Yumurta kanalları, rahimden
yumurtalığa doğru uzanır. Kanalın içi silli epitel hücreleriyle kaplıdır ve
içinde bir miktar sıvı bulundurur. Yumurtalıkta oluşan yumurta bu kanala
ulaştığında sillerin ve sıvının hareketiyle tüpün içinde yönlendirilir. Böy-
lece yumurta rahme doğru ilerler. Yumurta kanalında ilerleyen yumurta
canlı bir spermle karşılaşırsa döllenme olur ve zigot oluşur. Zigotun ilk
mitoz bölünmeleri de yumurta kanalında gerçekleşir. Zigot bölünmelerle
blastosist evresine gelişir. Blastosist, rahim duvarına tutunup yerleşirse
gebelik gerçekleşir. Rahim, karın bölgesinin alt tarafında idrar kesesinin
de arka tarafındadır. Esnek, kalın ve kaslı bir yapıdadır. Rahmin boyun
kısmına rahim ağzı (serviks) adı verilir ve rahim ağzı vajinaya açılır.
Rahmin iç kısmını kaplayan epitel tabaka endometriyum adını alır. En-
dometriyum kan damarları yönünden zengindir.
Çiftleşme sırasında spermlerin bırakıldığı yapıya vajina denir. Gebelik
oluşmuş ise doğum kanalı olarak da görev yapar. Döllenme yoksa en-
dometriyumun iç çeperi, bir miktar doku sıvısıyla ve kanamayla vajina-
dan atılır. Buna menstrüasyon (adet kanaması) denir.

83