Page 82 - Biyoloji

BİYOLOJİ 11

ÜREME SİSTEMİNİN YAPISI, GÖREVİ VE

İŞLEYİŞİ
Eşeyli üremede her bir ebeveyn gamet (eşey hücresi) üretir. Eşeyli üre-
mede gametler mayozla meydana gelir.
Seminal kesecik
Üreme hücrelerini üreten organlara gonad adı verilir. Erkekte sperm
Prostat
üreten gonadlara testis, dişide yumurta üreten gonadlara ise yumur-
bezi
talık denir. Gonadlar asıl eşey organlarıdır. Üreme sisteminde eşey
hücrelerinin geçtiği kanallar, bu kanallara salgısını boşaltan bezler ve
dış üreme organlarına yardımcı eşey organları denir. Üreme sistemi- Cowper bezi
nin çalışması sinir sistemi ve hormonal sistemle kontrol edilir. Üreme
Vas deferens Seminifer
sisteminin yapısı, görevleri ve işleyişi erkek ve dişi bireylerde farklıdır. tüpçükler
ERKEK ÜREME SİSTEMİ
Epididimis
Erkek üreme sistemi; testisler, epididimis, vas deferens, yardımcı bezler
ve penisten oluşur (Görsel 3.15). Erkek gonadları olan testisler, karın
boşluğunun dışında skrotum adı verilen bir torbada yer alır. Testisler, Testis
embriyonun gelişim evresinde karın boşluğunda bulunur ve doğum
Üretra
sonrasında skrotuma iner çünkü karın boşluğundaki vücut sıcaklığında
spermler sağlıklı gelişemez.
Sperm
Testislerin içinde seminifer tüpçükleri vardır. Sertoli hücreleri seminifer Penis
tüpçükleri içindedir. Tüpçüklerin arasında ise leyding hücreleri bulunur. Görsel 3.15: Erkek üreme sistemi
Testislerin seminifer tüpçüklerinde üretilen spermler kıvrımlı bir tüp olan
epididimise geçer. Epididimiste sperm hücreleri olgunlaşır, hareket ve 2n
döllenme yeteneği kazanır. Spermler epididimisten sonra sperm kanalı-
na (vas deferens) geçerek penisten dışarıya atılır. Mitoz

Yardımcı bezlerden olan seminal kese, cowper bezi (bulboüretral bez)
2n Spermatogonium
ve prostat bezleri bir sıvı oluşturur. Spermlerin de içinde bulunduğu 2n
bu sıvıya semen denir. Bu sıvı spermleri dişi üreme sisteminin asidik
ortamından korur.
Birincil spermatosit
Spermler ve içinde bulunduğu sıvı, sperm kanalına geçer oradan da
2n
üretrayla dışarı atılır. Üretra hem spermlerin hem de idrarın dışarıya
Mayoz I
atıldığı kanal olduğundan erkek üreme sistemine ve üriner sisteme
ürogenital sistem denir. Üretra bir seferde ya spermleri ya da idrarı
dışarıya atar. Bu kontrolü sağlayan prostat bezidir. Penis, spermlerin İkincil spermatosit
n
erkekten dişiye aktarılmasını sağlar.
Mayoz II
Spermatogenez

Erkek üreme sisteminde mayozla sperm oluşumuna spermatogenez Spermatit
n
denir. Sperm hücreleri, testislerin seminifer tüpçüklerinde üretilir. Tes-
Farklılaşma
tislerde spermatogoniyumlar mitozla çoğalarak sayılarını artırır. Mitozla
oluşan spermatogoniyumlar mayoz geçirecek olan birincil spermato-
sitleri oluşturur. Mayoz I sonunda oluşan hücrelere ikincil spermato-
Sperm
sit denir. Mayoz II sonunda ise her biri “n” kromozomlu eşit büyüklükte n
dört hücre oluşur. Bu hücrelerden her birine spermatit denir. Sperma-
titler farklılaşarak spermlere dönüşür (Görsel 3.16).
Görsel 3.16: Spermotogenez

81