Page 83 - Biyoloji

BİYOLOJİ
11

Haploit olan sperm hücreleri testislerin seminifer tüpçüklerinden epidi-
dimise geçer. Epididimis, spermlerin bir süre depolandığı ve olgunlaşıp
hareket yeteneği kazandığı yerdir. Sperm üretimi erkek bireyler eşeysel
olgunluğa eriştikten sonra yaşamları boyunca devam eder.

Sperm baş, boyun ve kuyruk olmak üzere üç bölümden oluşur. Spermin
baş kısmının ucunda akrozom adı verilen kese yer alır. Bu kesede
spermin yumurtaya girişini sağlayacak enzimler bulunur. Spermin bo-
yun kısmı çok sayıda mitokondri içerir. Kuyruk kısmı ise spermin hare-
ketini sağlar (Görsel 3.17).

Çekirdek
Mitokondri
Akrozom Kuyruk

Boyun
Baş

Görsel 3.17: Spermin yapısı
Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü

Erkeklerde hipotalamustan salgılanan GnRH hipofizi uyararak FSH ve
LH salgılanmasını sağlar. FSH ve LH spermatogenez için gereklidir.
FSH testislerdeki sertoli hücrelerini aktive eder. Sertoli hücreleri semini-
fer tüpçüklerinde gelişmekte olan spermleri besler. LH ise seminifer tüp-
çüklerinin arasında yer alan Leydig hücrelerini kontrol eder. Leydig hüc-
releri testosteron ve androjen salgılar. Testosteron hormonu seminifer
tüpçüklerinde sperm yapımını uyarır. Sperm oluşumu ergenlikte başlar
ve yaşam boyunca devam eder. Androjen, ikincil eşeysel karakterlerin
ortaya çıkmasında etkili olan erkek eşey hormonlarının genel adıdır.
Erkeklerde eşey hormonları iki ayrı geri bildirim mekanizmasıyla düzen-
lenir. Birincisi kanda artan testosteron, hipotalamusu ve hipofizi uyara-
rarak GnRH, FSH ve LH’ın kandaki seviyesini azaltır. İkincisi ise Sertoli
hücrelerinin salgıladığı inhibin hormonu hipofizi etkiler ve FSH salgısını
azaltır (Tablo 3.2).
(-) Negatif Geri Bildirim
Tablo 3.2: Erkek Üreme Sisteminin Hormonal Kontrolü Hipotalamus

GnRH
(-) Negatif Geri Bildirim Hipofiz (-) Negatif Geri Bildirim

LH
FSH
Testis Testis
Sertoli hücreleri Leydig hücreleri

İnhibin Spermatogenez Testosteron

82