Page 13 - Coğrafya

9 Coğrafya

Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler
Güneş Işınlarının Geliş Açısı

Güneş ışınlarının daha büyük açıyla geldiği alanların sıcaklık değerleri daha yüksek olurken daha eğik açıyla
geldiği alanların sıcaklığı daha düşük değerler gösterir. Güneş ışınlarının yere düşme açısı ise aşağıdaki faktörlere
bağlı olarak değişir.
Enlem etkisi: Güneş ışınlarının yere düşme açısının Ekvator çizgisinden kutup noktalarına doğru gidildikçe da-
ralması, sıcaklığın Ekvator çizgisinden kutup noktalarına doğru gidildikçe genel olarak azalmasına sebep olur.

Günlük Hareket: Gün içinde, Güneş’in doğuşundan batışına kadar geçen sürede Güneş ışınlarının geliş açısı sürekli
değişir (Görsel 1.3).

Görsel 1.3: Güneş ışınlarının yere düşme açısının gün içindeki değişimi

Günün en sıcak anı, Güneş ışınlarının en dik açıyla geldiği saat olan 12.00’de değil de
14.00 civarında yaşanır. Bu durum, atmosferdeki ısı birikimiyle açıklanır.
Eksen Eğikliği: Eksen eğikliği nedeniyle bir noktanın Güneş ışınlarını alma açısı yıl
boyunca sürekli değişir. Bu durum, dünya üzerindeki bir noktada sıcaklığın yıl boyunca
değişmesine neden olur. Özellikle orta enlemlerde yer alan noktaların sıcaklığında yıl
içinde belirgin değişimler yaşar. Ayrıca eksen eğikliği, aynı anda farklı yarım kürelerde
birbirine zıt mevsimlerin yaşanmasına neden olur (Görsel 1.4).
Yer Şekilleri (Eğim ve Bakı): Güneş ışınlarının yere düşme açısını etkileyen bir diğer
faktör de yer şekilleridir. Yer şekillerinin eğim durumuna bağlı olarak Güneş ışın-
larının düşme açısı değişir (Görsel 1.5). Görsel 1.4: Yarım kürelerde aynı
anda farklı mevsim yaşanır.

Görsel 1.5: Eğimin Güneş ışınlarının düşme açısına etkisi

12