Page 17 - Coğrafya

9 Coğrafya

Basınç alanlarında hava akımları, basıncı etkileyen faktörlere bağlı olarak alçalıcı veya yükselici hava hareketi
oluşturur. Alçalıcı hava hareketi yüksek basıncı, yükselici hava hareketi alçak basıncı ifade eder. Yüksek ve alçak
basınç alanlarının sahip olduğu özellikler aşağıda verilmiştir
Yüksek Basınç (Antisiklon)
• Alçalıcı hava hareketi yaşanır.
• Hava akımı merkezden çevreye doğrudur.
• Hava açıktır (bulutluluk oranı az).
• Sıcaklık farkı fazladır.
• Kış mevsiminde ayaz yaşanma ihtimali yüksektir.
Alçak Basınç (Siklon)

• Yükselici hava hareketi yaşanır.
• Hava akımı çevreden merkeze doğrudur.
• Hava kapalıdır (bulutluluk oranı fazla).
• Sıcaklık farkı azdır.
• Kış mevsiminde ayaz yaşanma ihtimali azdır.

Basıncın Yeryüzünde Dağılışı

Yeryüzünde basıncın dağılışı izobar haritaları ile gösterilir. Bu haritalarda eş basınç eğrileri (izobarlar) kullanılır.
Eş basınç eğrileri (izobar), aynı basınç değerine sahip noktaların birleştirilmesi ile elde edilen çizgilerdir.

Rüzgâr

Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru hareket eden
yatay hava akımına rüzgâr denir.
Rüzgârlar daimi basınç alanları, mevsimlik basınç alanları ve günlük
ısınma farkının yaşandığı alanlar arasındaki yatay yönlü hava hareketleri-
dir (Görsel 1.8). Günümüzde rüzgârın yönü, esme sayısı ve hızı anemograf
Görsel 1.8: Rüzgârın oluşumu ile ölçülür ve kaydedilir.

Rüzgârların Esiş Yönünü Etkileyen Faktörler

Basınç Merkezlerinin Konumu: Rüzgâr, yüksek basınç alanlanından al-
çak basınç alanına doğru oluşan hava akımıdır. Bu nedenle yüksek basınç
alanı ile alçak basınç alanının oluştuğu yerler rüzgârın esiş yönünü belirler.
Dünya’nın Eksen Hareketi: Dünya’nın ekseni etrafındaki hareketi sıra-
sında oluşan koriolis kuvveti, rüzgârların sapmasına neden olur.
Ekvator
Eksen hareketinin hareket yönü; rüzgârların Kuzey Yarım Küre’de saat
ibresi yönünde (sağa), Güney Yarım Küre’de saat ibresinin tersi yönünde
(sola) sapmasına neden olur (Görsel 1.9).

Görsel 1.9: Rüzgârların yarım kürelerde esme yönleri

16