Page 21 - Coğrafya

9 Coğrafya

Sıcak Yerel Rüzgârlar: Akdeniz Havzası’nda sıcak çöller üzerinden esen, kuru ve sıcak rüzgârlardır:
• Hamsin: Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’nden Mısır’ın Akdeniz kıyılarına doğru eser.
• Sirokko: Kuzey Afrika’daki Sahra Çölü’nden Libya, Tunus, Cezayir ve Güney İtalya kıyılarına doğru
eser.
• Leveche: Kuzey Afrika’daki Batı Sahra Çölü’nden İspanya’nın güney kıyılarına doğru eser.
• Samyeli: Arap Yarımadası’ndaki çöllerden Irak, Suriye ve Türkiye’nin güneydoğusuna doğru eser.
Soğuk Yerel Rüzgârlar: Akdeniz Havzası’nda çoğunlukla karalar üzerindeki yüksek, dağlık veya kar-
la kaplı soğuk alanlardan esen rüzgârdır:
• Mistral: Fransa’nın iç kesimlerinde oluşan yüksek basınç alanından Akdeniz’e doğru esen soğuk
rüzgârdır.
• Bora: Alp Dağları üzerinden Adriyatik kıyılarına doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır.
• Krivetz: Romanya’nın iç kesimlerindeki dağlık bölgeden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk ve
kuru rüzgârdır.
• Etezyen: Balkan Yarımadası’ndan Ege Denizi’ne doğru esen serin rüzgârdır.

• Tropikal Rüzgârlar

Tropikal kuşakta, mayıs ve ekim arası dönemde okyanus üzerinde hızla ısınan havanın yukarı doğru
yükselmesiyle tropikal siklonlar oluşur. Tropikal siklon alanına doğru ise hızlı bir hava akımı meydana
gelir. Birbirleriyle karşılaşan hava kütleleri sarmal hareketler yaparak hortumları ve kasırga denilen
şiddetli rüzgârları oluşturur. Bu rüzgârlar, ulaştığı yere yağış bırakır ve yıkıcı etkide bulunur. Bu rüz-
gârlara, Orta Amerika’da hurricane (harikeyn), Kuzey Amerika’nın güneyinde tornado, Asya’nın do-
ğusunda tayfun, Avustralya’da ise willy willy (vili vili) adı verilir.

Nemlilik ve Yağış
Nemlilik

Yeryüzünde bulunan su kütlesinin meteorolojik faktörlerin etkisiyle gaz hâline geçmesine buhar-
laşma denir. Buharlaşma ile atmosfere karışan gaz hâldeki suya nem denir.
Nem, ağır bir gaz olduğu için atmosferin en alt kısmında birikmiştir. Sıcaklık farkını azaltıcı bir etki
gösterir. Yağış ve sis gibi hava olaylarının gerçekleşmesine sebep olur.
Havadaki nem oranı ve neme bağlı olarak meydana gelen hava olayları, günlük yaşamı etkilediğin-
den, hava tahminleri için nem miktarının bilinmesi oldukça önemlidir. Nem oranı, higrometre (nem
ölçer) adı verilen bir alet ile ölçülür. Havadaki nem durumu mutlak nem, maksimum nem ve bağıl
(nispi nem) ifadeleri ile açıklanabilir.

Mutlak nem: Bir metreküp hava kütlesi içerisinde ölçülen su buharının gram cinsinden miktarıdır.
Mutlak nem gr/m birimiyle ifade edilir.
3
Dünya üzerindeki herhangi bir alanda yeterli su kütlesinin bulunması ve yeterli derecede sıcaklığın
olması durumunda havadaki mutlak nem miktarı artar. Örneğin deniz kıyısındaki bir yerde buhar-
laşma için yeterli derece sıcaklığın olması durumunda hava kütlesindeki mutlak nem miktarı artar.

20