Page 135 - Tarih

Tarih 12. Sınıf

Görsel 5.2: Ekmek karnesi ile ilgili gazete haberi

tedbirler almaya sevketti. 1942’de ailelerin günlük ekmek ihtiyacı belirlenerek halka ekmek karneleri
verildi. Halk, günlük ekmek ihtiyaçlarını karnelerinde yazılı olan miktar kadar alabiliyordu (Görsel 5.2).
Varlık Vergisi (11 Kasım 1942): Savaş koşullarının getirdiği karaborsacılık ve fiyatların yükselmesi bazı
kimselerin olağanüstü servetler edinmesine yol açmış ve savaş zenginleri ortaya çıkmıştı. Çıkarılan
kanunla bir defaya mahsus olmak üzere Varlık Vergisi adı altında servet üzerinden ağır bir vergi alındı.
Komisyonlar tarafından belirlenecek vergiyi bir ay içinde ödemeyenler çalıştırılmak üzere Erzurum Aş-
kale’ye gönderildi.

Kanunun uygulanması sırasında komisyonların belirlediği vergilendirmelerdeki haksızlıklar ve ödeme-
lerin kısa bir süre içinde gerçekleştirilmesinin istenmesi gibi uygulamalar birtakım sıkıntıların ortaya
çıkmasına yol açtı ve 1944 yılı başlarında Varlık Vergisi uygulamasına son verildi.

Toprak Mahsulleri Vergisi (26 Nisan 1944): Tarımla uğraşan kesimi vergilendirmek, askerin ve halkın
asgari ölçüde beslenmesini sağlamak için Toprak Mahsülleri Vergisi çıkarıldı. Çiftçiler yetiştirdikleri ürü-
nün %10’unu ya nakit olarak ya da mal olarak ödediler. Kendi ihtiyacını ancak karşılayabilecek kadar
üretim yapan çiftçiler ve köylüler bu vergiden hayli olumsuz etkilendiler.

İç Politika Gelişmeleri: II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’de tek parti uygulaması devam etti. Fakat
bir takım demokratik açılımlar da gerçekleştirildi. TBMM’de hükûmeti denetleme işlevini görecek bir
müstakil grup kurulması kararlaştırıldı. İç işleri bakanının CHP genel sekreteri olması uygulamasından
vazgeçildi. 1939 seçimlerinde Kazım Karabekir, Fethi Okyar, Hüseyin Cahit Yalçın gibi Atatürk dönemin-
de siyaset dışı kalan kişilerin milletvekili olmaları sağlandı. Fakat, 1939’da, II. Dünya Savaşı’nın çıkması
bu tür demokratik açılımların kesintiye uğramasına neden oldu.
Altı yıl süren II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi sadece Almanya, İtalya ve Japonya’nın yenilgisi anla-
mına gelmiyordu. Aynı zamanda bu ülkelerin yürüttüğü faşist ve ırkçı politikaların da yenilgisi anlamına
geliyordu. Artık dünyada demokratik ve komünist ideolojiler karşı karşıya gelmişti. Türkiye seçimini ABD
ve İngiltere’nin başını çektiği demokratik bloktan yana yaptı. Bu seçimde 1945 yılında SSCB’nin Tür-
kiye’den Kars ve Ardahan’ı istemesi ve Boğazlar’da askerî bir üs kurmak istediğini belirtmesi özellikle
etkili oldu.
7 Ocak 1946’da Demokrat Partinin kurulmasıyla da Türkiye’de çok partili demokratik hayat başlamış
oldu.

134