Page 130 - Tarih

12. Sınıf Tarih

İtalya’da Faşizm: İtalya I. Dünya Savaşı’na yeni sömür- Sosyalizm: Üretim araçlarının
geler elde etmek için katılmıştı. Fakat İtalya savaşın sonunda mülkiyetinin devlete ait olması,
istediğini elde edemediği gibi kendisine Anadolu’da vaadedilen üretim ve bölüşümün toplum
toprakların bir kısmı da Yunanistan’a bırakılmıştı. Savaştan bü- adına merkezi bir örgütlenmeyle
yük bir hayal kırıklığı ile çıkan İtalya’da savaşın getirdiği ekono- devlet tarafından planlanması,
mik ve toplumsal sorunlar da artmıştı. Ayrıca savaştan kaçan özel teşebbüs ve mülkiyet hak-
askerlerin ülkenin her yanında yarattığı asayişsizlik sorunları da kının olmaması yahut çok sınırlı
önemli bir mesele oluşturmaktaydı. Bu durum Benito Musso- tutulmasının öngörüldüğü top-
lini’nin liderliğindeki Ulusal Faşist Partinin iktidara gelmesinde lumsal sistemdir. Sosyalizmin
etkili oldu. Mussolini 1926’daki ünlü Scala (Sıkala) nutkunda: ulaşacağı düşünülen son aşama
“Her şey devlet içinde ve devlet için, hiçbir şey devlet dışında ve ise Komünizm olacaktır.
başka bir şey için değildir.” diyordu. İtalya’yı 1922’den 1943’e
kadar diktatörlükle yöneten Mussolini, totaliter bir rejim kurdu.
BİLİYOR MUSUNUZ?

Mussolini, Akdeniz’de eski Roma İmparatorluğu’nu yeniden
kurmak istiyordu. Bu düşünce Mussolini’nin elinde millî bir ide-
alizm hâline geldi. Mussolini Akdeniz’e “mare nostrum” (bizim
deniz) diyordu. Mussolini’nin kurduğu faşist rejimin izlediği bu
yayılmacı dış politika, bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde büyük
bir huzursuzluk yarattı. Komünizm: Bütün malların or-
taklaşa kullanıldığı ve özel mül-
Rusya’da Bolşevik İhtilali: 1905’te Rus-Japon savaşın- kiyetin olmadığı toplumsal dü-
daki yenilginin yarattığı hayal kırıklığı ve ekonomik yükün ağırlığı, zen.
Petersburg’da bir ayaklanmaya yol açtı. Ayaklanma bastırıldıysa
da Çar II. Nikola, Rus Meclisini (Duma) açmayı ve bazı özgür- BİLİYOR MUSUNUZ?
lükleri tanımayı kabul etti. 1914’te I. Dünya Savaşı başladığında
Rusya ekonomik zorluklar ve toplumsal hareketlerle uğraşmak
zorunda kaldı. Savaşın başlaması yaşam koşullarını iyice zorlaş-
tırdı. Rus halkı üç yıldır aç, silahsız ve bıkkın bir şekilde kendile-
rine göre anlamsız bir savaşı sürdürüyordu. Mart 1917’de başla-
yan ayaklanma sonucunda Çarlık yönetimi yıkıldı.
Bolşevizm: 1917 Devrimi’ni ger-
Brest Litowsk Antlaşması ile de savaştan çekildiler. Topraklar çekleştiren Vladimir İlyiç Lenin’in
kamulaştırılarak köylülere dağıtıldı, bankalar devletleştirildi. Ka- ve arkadaşlarının, Karl Marks’ın
dın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldı. görüşlerinden yola çıkarak geliş-
tirdikleri anlayıştır.
NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) denen yeni ekonomi
politikasını uygulamaya koydu. Büyük sanayi dalları, ulaşım, BİLİYOR MUSUNUZ?
bankacılık ve doğal kaynaklar dışında kalan işletmelerin özel
mülkiyetine izin verildi.

129