Page 43 - Tarih

Tarih 9. Sınıf

5.5. BİLİM MEDENİYETİ

İslam medeniyetinin en önemli özelliği bilgi medeniyeti olmasıdır. Hz. Muhammed’in peygamberliği ve
Kur’an öğretileriyle birlikte Müslümanlar, bilime teşvik edilmiştir.
Hz. Muhammed, Kur’an’ın okunması, dinin temel gereklerinin öğrenilmesi gibi konuları ön plana almış
eğitim, öğretim ve bilime önem vermiştir. Bedir Savaşı’nda ele geçirilen esirlerden, Müslümanlara oku-
ma-yazma öğretenlerin serbest bırakılması, Hz. Muhammed’in eğitime verdiği önemin bir göstergesidir.
Hz. Muhammed’in tıp tahsili için Müslümanları hatta henüz Müslüman olmayanları da o günün en önemli
bilim merkezi olan İran’daki Cündişapur’a göndermesi bilime verdiği önemin bir başka kanıtıdır.

Hz. Muhammed’in başlatmış olduğu eğitim-öğretim faaliyetleri, Dört Halife Dönemi’nde de devam etmiş-
tir. Bu dönemde “küttab” adı verilen ilköğretim seviyesindeki kurumlarda, mescidlerde ve camilerde ilim
öğrenimine devam edilmiştir.

İslam devletinin başkenti olan Medine’de Hz. Peygamber’in gündelik
hayatını ve faaliyetlerini sürdürebileceği bir mescit yapılmıştı. Mescid-i
Nebevi adı verilen bu yapı üç bölüme ayrılarak birinci bölümü Hz. Mu-
hammed’in ailesine, ikinci bölümü ibadete, üçüncü bölümü de eğitim
ve öğretim faaliyetlerine tahsis edilmiştir. Eğitim ve öğretim faaliyetleri
için ayrılan kısma suffe adı verilmiştir. Suffe daha sonraki dönemlerde BİLİYOR MUSUNUZ?
İslam dünyasındaki ilk medrese olarak kabul edilmiştir.

Emeviler ve Abbasiler Dönemi’nde sınırların genişlemesiyle birlikte eğitim kurumlrında önemli gelişme-
ler olmuştur. Başlangıçta sadece okuma-yazma ve İslami ilimler alanında eğitim verilirken bu dönem-
den itibaren değişik dallarda
eğitim-öğretim verilmeye başlanmıştır. Özellikle Abbasiler Dönemi’nde, bilgelik ve hikmet evi anlamına
gelen Beytü’l-hikme’nin kurulması İslam medeniyetinde bir dönüm noktasıdır.
Grekçe, Süryanice, Sanskritçe ve Farsça gibi dillerden tercüme edilen çok sayıda eser, Hizanetü’l-hikme
adı verilen kütüphanede toplanmıştır. Abbasi halifelerinin tıp, astronomi, mantık ve matematik ile ilgili
alanlara teşvik etmesi, kitapları toplatıp tercüme ettirmesi ve âlimlere ve ediplere karşı cömert tavırları;
İslam dünyasında büyük bir fikir hareketini başlatmıştır. Bu dönemde Beytü’l hikme, Orta Çağ’ın en zen-
gin kütüphanesi ve ilmî araştırma merkezi hâline gelmiştir.

İslam medeniyetinde ilimler iki başlık altında toplanmıştır.

İLİM

Aklî ilimler Dinî ilimler-İslami ilimler
(Naklî ilimler)
Abbasilerde Beytü’l-hikme ve gözlem evlerinin açıl-
ması, medreselerin kurulmasına ve çeşitli düşün- İslam’ın en temel iki kaynağı
ce akımlarının doğmasına yol açmıştır. Böylece Kur’an-ı Kerim ve Hz.Muham-
düşünce ve bilim hayatına canlılık gelmiş, felse- med’in Sünnet’ini anlamaya
fe, coğrafya, astronomi, matematik, tıp gibi ilimler yönelik tefsir, hadis, fıkıh (hu-
üzerinde çalışmalar başlamıştır. Bu ilimlere “Aklî kuk), kelam gibi ilimlerdir.
ilimler” denmiştir.

42