Page 41 - Tarih

Tarih 9. Sınıf

İhşîdîler (935-969) Mısır’da kurulmuş ve Suriye’de hâkimiyet kurmuş Müslüman Türk devletidir. Ab-
basi Devleti’nde merkezî otoritenin zayıfladığı dönemde kurulan bu devletin adı, kurucusu Muhammed
b. Tuğç’a verilen “ihşîd” unvanından gelmektedir. Muhammed b. Tuğç, 935’te Mısır’a vali olarak tayin
edilmiş ve böylece Mısır’da İhşîdîler Dönemi başlamıştır.
Muhammed b. Tuğç öldükten sonra yerine on beş yaşlarındaki oğlu Ebü’l Kasım geçmiş ancak küçük
yaşta olduğu için ailenin azatlı kölesi Ebü’l Kafûr, sultana vasi tayin edilmiştir.
Yirmi iki yıl devleti idare eden Kafûr’un 968’deki ölümünden sonra devlet yönetiminde karışıklıklar ya-
şanmaya başlamıştır. Bu dönemde kıtlık, salgın hastalıklar, toplanan vergilerin askerlere ödenmemesi
ve iç çalkantılar halkı huzursuz etmiştir.
Eskiden beri Mısır üzerinde emelleri olan Fâtımiler, bu durumu fırsat bilerek 969 yılında Fustat’a girmiş
ve İhşîdîler Devleti’ne son vermiştir.

Abbasi Halifesi Râzî-Billâh, 939 yılında Muhammed b. Tuğç’a eski Fergana
Türk hükümdarlarının kullandığı “ihşîd” unvanını vermiş; Mısır ve Suriye
camilerinde hutbelerde adı halifenin adıyla birlikte anılmaya başlanmıştır. BİLİYOR MUSUNUZ?

Eyyubiler (1171-1250), Mısır’da kurulmuş Orta Doğu, Hicaz, Yemen ve Kuzey Afrika’da hüküm sürmüş
Müslüman Türk devletidir.
Selahaddin Eyyubi, Nüreddin Zengi’nin teşvikiyle 1169-1171 yılları arasında Mısır’daki Fâtımi rejimini
yavaş yavaş etkisiz hâle getirmiştir. Daha sonra Fâtımi hilafetine son vererek Mısır’da Abbasiler adına
1171’de hutbe okutmuştur.
Nüreddin Zengi’nin ölümü üzerine Selahaddin, 1174’te Suriye’ye hâkim olmuştur. Haçlılara karşı başa-
rıyla mücadele eden Selahaddin Eyyubi, 3-4 Temmuz 1187’de yapılan Hıttin Savaşı’nda Haçlıları büyük
bir yenilgiye uğratmış ve Kudüs’ü fethetmiştir. Bu zafer Avrupa’da büyük bir tepki meydana getirmiş ve
İslam dünyası üzerine III. Haçlı Seferi’ne karşı İslam dünyasını başarıyla savunmuştur.

Selahaddin Eyyubi 4 Mart 1193 tarihinde vefat etmiştir. Ondan sonra gelenler aynı başarıyı göstereme-
miş ve ülkede taht kavgaları ve iç karışıklıklar yaşanmıştır. Memlûklular etrafında toplanan muhalifler
30 Nisan 1250 tarihinde Sultan Turan Şah’ı öldürmüş ve böylece Mısır’da Eyyübiler Devri sona ermiştir.

Mekke ve Medine’ye önem veren Selahaddin Eyyubi, “Hadimü’l-Ha-
remeyn” unvanını kullanan ilk hükümdar olmuştur. Mehmet Akif Ersoy
onu; “Şarkın en sevgili sultanı”, Fransız tarihçisi Champdor (Şondöğ);
BİLİYOR MUSUNUZ? “İslamın en saf kahramanı” olarak nitelemiştir.

Memlûklular (1250-1517), Mısır’da kurulmuş ve Suriye ile Hicaz'da hüküm sürmüş Müslüman Türk
devletidir. Mısır’da Eyyubi ordusundaki Türk asıllı azatlı emirler tarafından kurulan Memlûkluların (Köle-
menler) ilk hükümdarı Aybek’tir. Sultan Kutuz Dönemi’nde İslam Dünyası’nı tehdit eden Moğollara karşı
1260’da Aynicâlut Savaşı kazanılmış ve Suriye'nin büyük kısmı Memlûkluların eline geçmiştir. Böylece
Memlûklular, İslam dünyasının en büyük devleti hâline gelmiştir.

İlhanlıların 1258’de Abbasi Devleti’ni ortadan kaldırması üzerine saltanatına dinî meşruiyet kazandırmak
ve bu sayede hâkimiyetini kuvvetlendirmek isteyen Baybars, Abbasi ailesinden birini halife ilan ederek
Abbasi hilafetini Mısır’da yeniden kurmuştur. Böylece hilafetin koruyucusu sıfatıyla bütün İslam dünyası
üzerinde nüfuz sahibi olmuştur. Sultan Baybars hükümdarlığı döneminde İlhanlılar ve Haçlılarla başarılı
bir şekilde mücadele etmiştir. Memlûk Devleti, Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi sonucunda 1517’de
sona ermiştir.

40