Page 18 - Felsefe 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE

Uygulama

Aşağıda Hitit Güneşi heykeli görseli verilmiştir (Görsel 1.9). Bu heykele yönelik verilmiş ifade-
lerin, Aristoteles’in dört neden öğretisine göre karşılıklarını yazınız.

Heykeltıraş Güneşe Benzemesi

..................................
..................................
..................................
..................................

Hitit Medeniyetini
Kil Temsil Etmesi
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Görsel 1.9: Hitit Güneşi heykeli

Aristoteles’in Bilgi Anlayışı
Aristoteles felsefesinin sistematiğini onun bilgi anlayışı oluşturur. O, “Bütün insanlar doğal olarak
bilmek isterler.” der. Herhangi bir şeyin bilinmesini idealar kuramı görüşüyle açıklayan Platon’dan
farklı olarak Aristoteles, bilmenin duyular ve akıl yürütme yoluyla gerçekleştiğini düşünür.
Aristoteles’e göre bilinen şey, duyuları etkileyen form almış maddelerdir. İnsan, potansiyel ola-
rak maddeleri algılar ve akıl yoluyla onların ne olduğunu anlar. Bir şeyin bilinmesi, onun neden-
lerinin bilinmesidir. Bilgi; ona göre doğru tümel önermelerle tikel önermeler arasında akıl yürüt-
meyle kurulur, ilgili olduğu nesneyle aynıdır ve onun nedenlerinin bilgisidir.
Aristoteles’e göre bir şeyin ne olduğunu söylemek için o şeyi bir kavramla ilişkilendirmek gere-
kir. “Bu, bir masadır.” dendiğinde karşılaşılan nesne, masa kavramıyla tanımlanmış olur. Bu tanım-
lama zihinde var olan kategoriler aracılığıyla olanaklıdır. Dolayısıyla varlığın bilgisinin ona ait olan
kategorilerle bilinebileceğini belirtir.

Aristoteles’in Değer Anlayışı
Aristoteles’in ahlak görüşleri “Nikomakhos’a Etik” adlı eserinde yer alır. Nikomakhos,
Aristoteles’in oğludur ve bu eseri, Aristoteles’in ölümünden sonra oğlunun yayımlattığı söylenir.
Aristoteles, her eylemin iyiyi arzuladığını söyler ve bu iyinin ne olduğunu sorgular. Her yapılan
eylemin bir amacı olduğunu ve bunun iyi ile ilgili olduğunu belirtir. Ona göre insan bu iyi ile mut-
lu olur. Mutluluk, en güzel ve en hoşa gidendir. Mutluluk, “Ruhun amacıdır.” ve bu amaca uygun
davranış, erdeme uygun olan davranıştır. Dolayısıyla Aristoteles’e göre erdemin araştırılması gere-
kir ve bu erdemler, insan ruhunun erdemleridir. İnsanın bir özelliği olarak erdemi görür.
Aristoteles’e göre iki tür erdem vardır: düşünce ve karakter. Düşünce erdemi eğitimle, karakter er-
demi de alışkanlıkla elde edilir. Karakter erdemleri çevreyle oluşan erdemlerdir. Aristoteles, insan ey-
lemlerindeki aşırılık veya eksikliğin iyi olmadığını ve insanı mutsuz ettiğini belirtir. Ona göre erdemli
olmak bu iki uç arasında orta yolu bulmaktır. Erdemlilik eylemlerin aşırılığı ya da eksikliği nedeniyle
bozulur. Kişi, kendi iradesiyle orta yolu bulur. İnsanın erdemli olması buna bağlıdır. Aristoteles’in gö-
rüşü günümüzde altın orta olarak da bilinir (Şekil 1.4).

28