Page 18 - Felsefe 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE

Metin Analizi

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.
KALP GÖZÜ
Doğruluğundan emin olunmayan bilginin kesin bilgi olmadığı kanaatine vardıktan sonra bütün
bilgilerimi inceden inceye gözden geçirdim. Sonuç olarak hissî yani duyu organları ile elde edilen
bilgilerle zorunlu akıl prensipleri dışında kalan bilgilerin bu niteliği taşımadığını anladım.
…
“Duyu organları ile elde edilen bilgilere nasıl güvenebilirsin? Duyu organlarının en güçlü olanı
görme duyusu (göz) değil midir?”
Göz yıldızlara bakar ve onların sadece küçük bir altın lira büyüklüğünde olduklarını görür. Daha
sonra astronomi ilminin delilleri, o yıldızların dünyadan kat kat daha büyük olduklarını ortaya
koyar.
İşte duyu organlarından biri, buradakine benzer bir hükme varıyor. Daha sonra akıl hakemi or-
taya çıkarak duyu organlarının verdiği hükmün savunulmayacak şekilde yanlışlığını ortaya koyu-
yor ve onu ihanet ile suçluyor. (…) Böyle düşünmeye başlayınca duyu organlarım bana şu sözlerle
karşı çıktılar:
“Aklınla elde ettiğin bilgilere karşı duyduğun bu güvenin daha önce duyu organlarınla elde etti-
ğin bilgilere karşı duyduğun o güven gibi olmadığından nasıl emin olabilirsin? (…) Öyleyse akıl ha-
kemi ortaya çıkarak duyu organlarının verdiği bilgilerin yanlışlığına nasıl hükmettiyse akıl idraki-
nin ötesinde başka bir hakem doğabilir ve onun sağladığı bilgilerin yanlış olduğuna hükmedebilir.”
…
Bu hastalık amansız bir hâle geldi ve yaklaşık olarak iki ay sürdü. Bu iki aylık süre içinde ben
fiilen “safsatacı” (her şeyden şüphe eden) bir hâl üzereydim. Ancak içinde bulunduğum bu durumu
kimseye söylemiyor, sözlü olarak ifade etmiyordum.
Nihayet Cenabıhak beni bu amansız hastalıktan kurtardı. Vicdanım tekrar eski sağlıklı hâline
kavuştu. Artık vicdanım zorunlu akli bilgileri makbul ve geçerli görmeye, onlara güvenmeye ve
doğruluklarını kabul etmeye başladı.
Bu bunalımdan peş peşe deliller getirmek veya güzel sözleri ardı ardına sıralamak yoluyla kur-
tulmuş değildim. Bu hastalıktan sadece Cenabıhakk’ın gönlüme akıtmış olduğu bir nur sayesinde
kurtulabilmiştim.
…
Hakikati keşif, işte bu nurdan beklenmelidir.
İmam Gazâlî, El-Münkız Mine’d-Dalâl (Dalâletten Hidayete)

1- Metinde kırmızıyla yazılmış kavramlarla ne anlatılmak istenmiştir?

2- Metinde altı çizili bölümde vurgulanmak istenen düşünce nedir? Açıklayınız.

3- Gazâli’nin hakikatin bilgisine ulaşmada şüpheyi kullanmasından hareketle akla verdi-
ği rol nedir? Değerlendiriniz.

56