Page 17 - Felsefe 11 | 2.Ünite

MS 2. Yüzyıl-MS 15.
2. ÜNİTE Yüzyıl Felsefesi

Metin Analizi

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.

AÇIKLAMA
İbn Sînâ, alegorik (temsilî) tarzda olan bu hikâye üzerinden soyut düşünsel felsefesini somut-
laştırma yoluna gitmiş, “Salâmân ve Absâl” ve “Hay bin Yakzân” adlı iki eser yazmıştır.
Ziya Avşar, İbn Sînâ’nın Hay bin Yakzân’ı ariflerin yöntemiyle gerçeğin bilgisine ulaşan bir tip
olarak tasarladığını belirtir. Avşar’a göre “Salâmân ve Absâl”, âdeta “Hay bin Yakzân”ı görüntüleyen
bir ayna görevindedir.
HAY BİN YAKZÂN
“Adım, sanım Yakzân (Uyanık) oğlu Hay’dır (Diri).” (İbn Sînâ, Hay’ın soyut akıl olduğunu an-
latmak ister.)
“Beytülmakdis’tenim.” (kutsal olan akılsal evren, dünya)
“İşim evrenleri gezmektir. Bu gezilerim nedeniyle bütün evrenin gerçekliğini kavramış, her
nesneyi öğrenmiş bulunuyorum. Gezilerim ve öğrenmelerim sırasında yüzümü sürekli babama,
Yakzân’a tutardım.
O, bütün ilimlerin anahtarını elime vermiş, evrenlerin yollarını göstermiş olduğundan iklimlerin
ufukları önümde açıldı; tümü bana bir anda göründü.” (Burada İbn Sînâ, etkin aklın ya da ilk aklın
bilgisinin aşamalı değil de bir anda öğrenildiğini anlatmak ister.)
…
“Sen ve senin yanında bulunanlar için benim yolculuğum gibi bir yolculuk mümkün değildir.
Benim yolculuğumun yolu, sana ve senin yolunda bulunanlara kapalıdır. Bu yolculuğu, tek başına
kalmanız koşuluyla yapabilirsiniz. Bu durumda da belirlenmiş, ileri ya da geri almanız olanaksız
olan zamanı beklemelisiniz. Siz, konaklamalı bir yolculuğu seçmek, bununla yetinmek zorundası-
nız. Bir süre yolculuk etmeli, bir süre de bunlarla birlikte bulunmalısınız. Ne zaman içinden gelen
büyük bir aşk, seni bunlardan ayırıp yolculuk etmeye yöneltirse beni karşında bulursun. Ben sana
yoldaşlık ederim. Yine onları arzulayacak olursan beni bırakır, onların yanına dönersin. Bu yarım
yolculuklar, senin onlardan tümüyle ayrılışına kadar sürer.” (Burada İbn Sînâ, insanın zamana
karşı sınırlı bir varlık olduğunu, etkin aklın yetkinliğine ölmeden ulaşılamayacağını ve bu nedenle
yaşamı boyunca insanın bedensel eksikliklerden tümüyle sıyrılamayacağını anlatmak ister.)
…
“İnsanlık evreninden ayrılan bölüm ve yanları vardır. Kazanılmış güçlerle donanmayan, yalnız-
ca doğal güçlerle kalanlar oralara geçemezler.” (Sadece yaratılıştan gelen güçler yetmez, kazanıl-
mış güçler de gereklidir.)
İbn Sînâ, Hay bin Yakzân

1- Metinde kırmızıyla yazılmış kavramlarla ne anlatılmak istenmiştir?

2- Metinde altı çizili bölümde vurgulanmak istenen düşünce nedir? Açıklayınız.

3- Metinden hareketle İbn Sînâ’nın varlık görüşlerinin inanç ve akıl açısından önemi
nedir? Değerlendiriniz.

55