Page 4 - Felsefe 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE

MS 2. yüzyıla doğru Antik Yunan medeniyetinde farklı öğretilere sahip felsefe okullarının açıldı-
ğı, felsefenin giderek yaygınlaştığı ve sistemleştiği görülür. Hristiyanlığın ve ardından İslamiyet’in
doğup geniş kitlelere yayılmasıyla birlikte felsefe, ilahi dinlerle etkileşime girmiş ve zamanla yeni
bir anlayış kazanmıştır. MS 2-15. yüzyıl felsefesi olarak da bilinen bu yeni felsefe, dönemin her
düşünsel temasında kendini göstermiş ve Antik Yunan felsefesi karşısında özgün bir yol tutmuştur.
Antik Yunan felsefelerinden Platon, Aristoteles, Epiküros ve Yeni-Platonculuk felsefeleri bu dö-
nemin oluşumunda etkili olmuştur. MS 2-MS 15. yüzyıl felsefesinde ya inancın pekiştirilmesi ama-
cıyla felsefeye başvurulmuş ya da inanca zarar verdiği düşüncesiyle felsefe dışlanmıştır. Bu dönem
boyunca felsefe teolojiye (ilahiyat) yaklaşmış, çoğunlukla onun bir parçası olarak görülmüş ve
genel olarak inanç konularının akılsal kanıtlamalarında araç konumuna gelmiştir (Şekil 2.1).
Hristiyan filozoflarının ilgisini ilk olarak insan ruhunun ahlaki gelişimini kendi sisteminin temel
parçası yapan Platon çekmiştir. Hristiyanlığı savunmak ve yaymak için ondan faydalanılmıştır.
Özellikle ruhun ölmemesi hatta tekrar dirilebilmesi fikri, Hristiyanlıktaki diriliş fikrini desteklediği
için bu eğilimi doğal bir şekilde gerçekleştirmiştir. Aristoteles’in etkisi daha çok İslam felsefesinde
görülür ve geliştirdiği mantık, Tanrı’nın varlığına yönelik akılsal kanıtlamalara destek olarak kulla-
nılmış ve her türlü tartışmada yöntem olarak belirlenmiştir.
Stoa felsefesi; ahlak, istenç (irade) konularında Hristiyan felsefesini derinden etkileyen diğer
bir felsefedir. Stoa felsefesine göre insanlar arasında ayrım yoktur. Alt-üst, zengin-fakir vb. hiçbir
statü insanların birbirine olan eşitliğini bozamaz. Stoa felsefesi, insanların gücünün yetmediği
şeylerin var olduğunu savunur. İnsandan üstün bir varlığı (Tanrı) kabul eder. Dolayısıyla insanın
o varlığın düzenine uyum sağlayarak mutlu olacağı ahlak kurallarını ileri sürmesi, Hristiyan düşü-
nürleri tarafından da savunulmuştur.
MS 2-MS 15. yüzyıl felsefesini etkileyen diğer felsefeler de Epikürosçuluk ve Yeni-Platonculuk’tur.
Epikürosçuluğun mutluluğa ulaşmak için dünyevi hazlardan uzak durulması gerektiği düşüncesi ile
Yeni-Platonculuk’un “Tanrı” ve “ruh” kavramları konusundaki düşünceleri üzerinden oluşan tartış-
malar bu etkiyi oluşturmuştur.

Platon

Aristoteles

MS 2-MS 15. Yüzyıl
Stoa Felsefesi Felsefesi

Epikürosçuluk

Yeni-Platonculuk

Şekil 2.1: MS 2-MS 15. yüzyıl felsefesine etki eden MÖ 6-MS 2 yüzyıl felsefeleri

Hristiyan ve İslam felsefesi, kendinden önceki felsefelerin devamı niteliğinde değildir. MS 2-15.
yüzyıl felsefesi, tek bir bütün oluşturmaktan çok kendi içinde dönemsel ve coğrafi farklılıklar taşır.

42