Page 6 - Felsefe 11 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

4.2. 18. YÜZYIL-19. YÜZYIL FELSEFESİNİN
AYIRICI NİTELİKLERİ

Bu dönem felsefesini daha iyi anlamak için onun özelliklerine ve problemlerine bakmak gerekir. Ayrıca o
dönemin dil ve edebiyatının felsefe ile olan ilişkisini de incelemek faydalıdır.

18. YÜZYIL-19. YÜZYIL FELSEFESİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE ÖNE ÇIKAN PROBLEMLERİ
Aydınlanma olarak da bilinen 18-19. yüzyıl felsefesinin en iyi tanımlarından birini o dönemde yaşamış
ve aydınlanmacı filozof olarak nitelendirilen Immanuel Kant yapar. Kant, “Aydınlanma Nedir?” başlıklı ya-
zısında aydınlanmayı, insanın kendi suçu nedeniyle düşmüş olduğu ergin olmayış durumundan kurtulma
olarak tanımlar. Kant, ergin olmayış benzetmesiyle insanın aklını kendi başına kullanamayışını işaret eder
ve bunun insanın suçu olduğunu vurgular. Kant, bu dönemin sloganı olarak da “Aklını kullanma cesaretini
göster!” demiştir.
İnsanı ve doğayı sadece akıl temelinde anlamak aydınlanmanın amacıdır. Bu çağın felsefesinde insanın
biyolojik olarak doğanın bir parçası olduğu ve akıl sahibi olması bakımından da hayatı daha güzel hâle geti-
rebileceği düşünülmüştür. Mutluluğu ve doğruyu özgürce bulabilen bir insanlık hayal edilmiştir.
Akla önem veriş, birçok alanda birçok gelişmeyi beraberinde getirmiştir. Ekonomik ve siyasal açıdan ken-
dini hissettiren bu gelişmeler, Fransız İhtilali gibi bir olayın ve Sanayi Devrimi gibi üretime dair bir olgunun
yaşanmasına neden olmuştur. Bu olayların yarattığı etki, aydınlanmanın içeriğini de belirlemiştir.
Fransız İhtilali, 15.yüzyılda başlayan gelişmelerin ve 18-19. yüzyıl felsefesinin somut bir sonucudur.
Halk yoksulluk içindeyken kralın zenginliği Fransız İhtilali’nin görünen nedenidir. İhtilalin arkasındaki se-
bepler arasındaysa okuryazarlığın artması ve bağımsız yayınların desteklenmesiyle toplumda büyük bir de-
ğişim ve bu değişimi organize eden Fransız aydınları ve onların felsefi görüşleri vardır. Sosyal yaşayıştaki
eşitsizlik ve adaletsizlik, aydınlanmayla oluşan özgürlük düşüncesiyle halk içinde krala karşı bir ayaklanma
başlatmıştır. Bütün dünyayı etkileyen ihtilal, Fransa’da mutlak monarşinin yıkılması ve cumhuriyet rejiminin
kurulmasıyla sonuçlanmıştır.
İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi, hızlı üretim yapan fabrikaların kurulmasını ve ulaşımın kolayla-
şarak kültürel ve ekonomik etkileşimin artmasını sağlamıştır. Bilim ve teknolojideki gelişmeler ve ekonomik
alana yönelik felsefi düşünceler bunların zeminini oluşturmuştur. Bu durum, bazı insanlara rahat yaşam gibi
faydalı sonuçlar getirmiş ama diğer taraftan da devletler arası rekabeti artırıp savaş gibi kötü sonuçlara gö-
türmüştür. Ham madde ve yeni pazar arayışları sömürgeciliği hızlandırmış ve ortalama bir asır sonra güçlü
devletlerin rekabeti nedeniyle 1. Dünya Savaşı yaşanmıştır.

18.YÜZYIL-19. YÜZYIL FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Akla güven duyulmuş ve akılcı düşünce artmıştır.

Özgürlüğü engelledikleri düşüncesiyle siyasi ve dinî otoritelere karşı gelinmiştir.

Düşünce özgürlüğü desteklenmiştir.

Aydın ve yazarlar sınıfı oluşmuştur.

Sanat, felsefe ve edebiyatta önemli eserler verilmiştir.
Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı gerçekleşmiş ve buna bağlı problemler tartışılmıştır.

Felsefede yeni ekoller çıkmıştır.

100